Koster Armatörleri ve İşletmecileri Derneği (KOSDER) Yönetim Kurulu Başkanı Hakan Çendik ile 2024'ün nasıl geçtiğini ve 2025 yılı beklentilerini konuştuk.
2024 yılı sektörünüz ve küresel piyasalar için nasıl geçti?
Savaşların ve küresel ekonomik krizlerin gündemden düşmediği 2024 yılında; dünya ekonomisinde söz sahibi ülkelerin yaşadıkları resesyon ve bunun getirdiği global ticaretteki durgunluk, denizcilik navlunlarının olumsuz seyrini devam ettirdi. Özellikle 2022 yılının Şubat ayından itibaren başlayan Rusya-Ukrayna savaşı; küresel tedarik zinciri için ciddi manada engel teşkil etmenin yanı sıra denizcilik endüstrisi için de kara bulutların habercisi olmuştu. 2024 yılının son dönemlerini yaşadığımız şu günlerde ise; Rusya-Ukrayna savaşının bitmemesi, buna ek olarak 2023 yılının Ekim ayında daha da alevlenen İsrail-Filistin savaşı ve Suriye’de yaşanan gelişmeler, sektörümüzü de dar bir boğazın içerisine soktu. Ayrıca Husilerin Aden Körfezi’nden geçen başta İsrail, Amerikan ve İngiliz gemileri olmak üzere yük gemilerine düzenlediği saldırılar nedeniyle; sefer güvenliğini sağlayamayan denizcilik firmaları alternatif rota olan Ümit Burnu’na yöneldi. Bu durum gemilerin taşıma maliyetlerini artırırken, deniz taşımacılığını da sekteye uğrattı.
Bu hususlara paralel olarak bölgesel manada yaşanan olumsuz gelişmeler de armatör ve işletmecilerin tabiri caizse boynunu bükmeye devam etti. Özellikle Toprak Mahsulleri Ofisi’nin (TMO) 21 Haziran-15 Ekim 2024 tarihleri arasında ve hatta Aralık ayına kadar devam eden buğday ithalatına getirdiği kota, bölgenin öncü lojistik kolu olan koster taşımacılığına dolayısıyla da koster navlunlarına olumsuz yansıdı. Bunun yanı sıra konteyner navlunlarındaki düşüş birçok emtianın nakliyesinin konteyner gemilerine kaymasına neden oldu.
Tüm bunlarla birlikte; 2021’deki yüksek navlunlarla beraber başlayan ve 2024’e kadar da devam eden süreçte, Türk armatörünün Uzak Doğu’dan ciddi sayıda gemi alımı yapması, gemi sayısının artmasına ve küçülen markette navlunların daha da düşmesine sebebiyet verdi. Regülasyonlar ve rutin tamir-bakımlardan ötürü tersanelerde bulunan gemilerin markete yeniden dâhil olmaları da gemi arz-talep dengesini negatif yönde etkileyen etmenler arasında yer aldı.
2025 yılı için neler bekliyorsunuz?
2024’e ayna tutarak değerlendirmemiz gereken 2025 yılı için ise; deniz taşımacılığı açısından belirsizlik hâkim durumda. Denizciliğin uluslararası çapta karar verici kuruluşlarının karbon salınımı konusunda yaptığı düzenlemelerin yeni yılda koster gemilerine de yoğun bir şekilde uygulanacak olması ve bu çerçevede ortaya çıkması muhtemel ek vergiler, Amerika Birleşik Devletlerindeki seçim sonuçlarıyla beraber Trump’ın Rusya-Ukrayna Savaşı’nda ortaya koyacağı tutum bu belirsiz havanın kaynağı olarak görülüyor. Belirsizliğe rağmen iki bölgedeki savaşın en azından durma noktasına gelmesi ve küresel bazda üretime dayalı ekonomi politikalarıyla bir nebze de olsa nefes alacak global ticaretin yukarı yönlü hareketleneceğine dair beklentiler de öngörülen gelişmeler arasında.
Son olarak; umutla karşıladığımız yeni yılın, ülkemize ve başta dünyanın dört bir yanında fedakârca mesleklerini icra eden denizcilerimize ve ticaretin tüm temsilcilerine sağlık, mutluluk ve bol bereket getirmesini temenni ediyorum. Aynı zamanda gülen yüzlerin, hoşgörü ile sevginin bol olduğu ve savaşların sona bulduğu bir yıl geçirmenizi diliyorum.
