Soğuk Hadde ve Galvaniz Üreticileri Derneği (SOGAD) Yönetim Kurulu Başkanı Kerem Çakır ile 2022 yılı değerlendirmelerini ve 2023 yılı beklentilerini konuştuk.
2022 yılı çelik sektörü ve küresel piyasalar için nasıl geçti?
Çelik sektörü 2022 yılına 2021’den devam eden pozitif bir momentum ile başlangıç yapmışken, Şubat sonunda Rusya-Ukrayna savaşının başlaması sonrasında çeşitli olumsuz faktörlerin etkisine girdi. Yılın ilk iki ayında gözlemlediğimiz sektörel hareketlilik, yılın kalanında maalesef aynı şekilde devam edemedi. Dünyanın iki önemli çelik üreticisi ülkesinin büyük oranda pazardan çekilmesi ile özellikle Türkiye ve Avrupa Birliği pazarlarında arz sıkıntısı görüleceği tahminleri ile yaşanan panik, ilk olarak fiyatlara yansıdı. Kısa süre içinde %30-40 oranlarındaki artış, yaz aylarına doğru benzer seviyede düşüşleri de beraberinde getirdi. Fiyatlarda yaşanan bu belirsizlik ve enflasyonist beklentiler de pazarda durağanlık olarak karşımıza çıktı. Savaşın hemen ardından AB ve ABD gibi çelik sektörünün önemli pazarlarının Rusya’ya uyguladığı yaptırımlar ile dengeler değişti ve bu yaptırımlar genişlemeye devam ediyor. Son olarak Ekim ayında AB yeni yaptırım paketi ile sadece Rus çelik ithalatına değil, yarı mamul ithalatına ve Rusya menşeili ürünler kullanılarak üretilen nihai mamullerin de üçüncü ülkelerden ithal edilmesine yasak getirildi. Savaşın bir diğer önemli etkisini hızla artan elektrik ve doğal gaz fiyatları ile katlanan üretim maliyetlerinde hissediyoruz. Bu artışlardan en çok etkilenen ülke ise Türkiye oldu, geçtiğimiz sene AB’ye kıyasla ucuz enerji kullanan ülkemiz, günümüzde AB fiyatlarını geçmiş durumda. Çelik sektörü olarak geçen sene Kasım ayına kıyasla elektriği yaklaşık 5, doğal gazı ise 6 kat daha pahalıya satın alıyoruz. Uzak Doğu’da enerji krizi etkisinin daha az hissedilmesi ile de hem iç piyasamız hem de ihracat pazarlarımızda rekabetçiliğimizi kaybettiğimizi görüyoruz. Rusya-Ukrayna savaşı, tedarik zincirinde yaşanan sıkıntılar, 2021 yılından gelen yüksek stok seviyelerinin korunması, yüksek enflasyon, yaşanan dengesizliği daha da derinleştiren dünya çapında fark edilir talep düşüşünü getirdi.
Çelik sektöründen bahsederken Çin’e değinmemek olmaz. Ham çelik üretiminde dünyanın yarısından fazlasına hakim olan Çin bu sene üretimde daralmalar yaşadı. Yıl boyunca emlak sektöründeki belirgin soğumanın çelik talebinde azalmaya yol açtığını görüyoruz. Sıfır Covid politikasının devam etmesi de diğer sektörlerde de talep düşüşünü destekledi. Yıl sonuna doğru bu politikanın biraz gevşemesi ile Çin’de büyümenin hızlanacağına ve talebin iyileşeceğine yönelik beklentiler yükseldi.
Korumacılık önlemleri 2022’de de hareketli olmaya devam etti. AB Safeguard’ın gözden geçirilmesi ile Vietnam’ın HDG kotalarına dahil edilmesi, Rusya’ya uygulanan AB’ye çelik ürün ihracatı ambargosu ile HRC kotasının Türkiye de dahil olmak üzere ülkelere paylaştırılması, Birleşik Krallık ve Japonya’nın ABD ile Section 232 üzerine anlaşmaya varması, Türkiye’nin AB ve Güney Kore’ye açtığı HRC antidamping davasının ve AB’nin Türkiye’ye açtığı HDG antidamping davasının sonuçlanması bizleri etkileyen en önemli gelişmeler oldu. Soğuk Haddeleme, Galvanizli ve Boyalı Sac Üreticileri (SOGAD) olarak yaşanan gelişmelerden olumsuz etkilendik ve marjlarımızın oldukça daraldığını hissediyoruz. Bu ticaret savaşlarının karşılıklı olarak ülkeleri yıprattığı düşüncesi ile en kısa süre içinde çözüme ulaştırılması ve ülkeler arasındaki ikili ilişkilerin iyileştirilmesine odaklanmamız gerektiğini bir kez daha belirtmekte fayda var.
Genel bir değerlendirme yapmak gerekirse, çelik sektörü çok iyi bir 2021 senesinden sonra 2022’de olumsuz gelişmelerin daha yoğun olduğu bir sene yaşadı.
2023 yılı için neler bekliyorsunuz?
2023 yılı beklentilerimizi ilk ve ikinci yarı olarak ayırmakta fayda var. Yılın ilk yarısı için 2022 yılında yaşadığımız talepsizlik, yüksek enerji fiyatları, yüksek üretim maliyetleri, ekonomik durağanlık ve yüksek enflasyon konularının etkisini göstermeye devam edeceğini öngörüyoruz. Bu konularda rahatlama olmadıkça fiyatlarda dalgalanmalar ve üretimde duruşlar devam edecektir. 2023’ün ilk ayları 2022’nin son aylarından pek farklı olmayacaktır.
Talep tarafına bakarsak Çin’de sıfır Covid politikasının gevşemesi ile beklentiler talebin pozitif yönde olacağı yönünde. 2023’ün ikinci yarısında Çin’de Covid etkisinin azalacağı, ayrıca emlak sektörünün de 2023 yılında iyileşmeye başlayacağı tahmin ediliyor. Çin’deki talep bu doğrultuda artarsa, global çelik sektörü için bir rahatlamayı 2023 yılı ortalarında hissediyor olacağız. Ekonomik rahatlamanın da 2023 ikinci yarısında hissedileceği beklentiler arasında. Worldsteel tahminine göre 2023 yılında çelik talebi 2022 yılına göre %1 büyüyecek. Her ne kadar düşük bir büyüme tahmini olsa da yıl sonunda bir daralma beklememekteyiz.
Korumacılık önlemleri açısından bakacak olursak Mart 2023’te tamamlanacak Section 232 incelemesi ve Haziran 2023’te kararı açıklanacak olan AB Safeguard önlemlerinin beklenenden 1 sene önce bitmesine yönelik değerlendirmelerin sonuçları sektör açışından önemli olacaktır. Section 232 ve AB Safeguard’ın sonlandırılması söz konusu olursa, ihracat pazarlarımız için bir rahatlama gerçekleşecektir.
Son zamanlarda giderek hız kazanan karbonsuzlaşma çalışmaları ve ülkelerin bu yönde izledikleri politikalar doğrultusunda yeşil çelik konsepti önümüzdeki sene sektörün en çok konuşacağı önemli konulardan biri olacak. Sınırda Karbon Uygulama Mekanizmasının (SKDM) Ekim 2023’te devreye girmesi ile AB’ye raporlama yapmaya başlayacağız. Bu tarihten itibaren konu daha da önem kazanarak ilerleyecek. 2023 yılında Türkiye’nin de kendi Emisyon Ticaret Sistemini kurmasına yönelik çalışmaların hız kazanacağı bizim beklentilerimiz arasında. Unutmamalıyız ki SKDM’ye karbon vergisi ödemek yerine ülkemizde kurulacak ETS’ye aynı miktarda vergi ödersek, vergimiz Türkiye içinde kalır ve karbonsuzlaşma çalışmaları için fon oluşturulabilir.
Kısaca, 2023 ilk yarısı için beklentilerimiz 2022 sonuyla aynı olmakla beraber, ikinci yarı itibari ile ekonomi ve talep açısından rahatlama beklemekteyiz.
