Küresel uzun çelik üreticileri ve ihracatçıları birliği IREPAS’a göre Ukrayna’da devam eden savaş ticaret akışlarını ve ürün fiyatlarını neredeyse bir gecede kökten değiştirdiği için küresel çelik ve hammadde piyasalarında ezberleri bozdu. Şu an için birçok üründe talep arzı geçmiş durumda, savaştan önce 2022 yılında daha çok tüketimin belirleyici olması bekleniyordu. Ancak bugün daha önce Ukrayna ve Rusya’dan gelen büyük çelik ve hammadde tonajlarının kesildiği düşünüldüğünde arz kesinlikle başı çekiyor. Bu yüzden arz sıkıntısı mevcut ve küresel ticaret akışları da alıcılar ikame aradıkları için yeniden oluşmaya başladı. Böylesi bir durum yeni fırsatlar kadar büyük dengesizlikler de doğuruyor.
Ukrayna’dan gelen düzenli ihracat kesilirken, Rus üreticiler de uygulanan ve beklenen yaptırımlar sebebiyle satış yapmakta zorluk yaşıyor. Sevkiyat, sigorta ve ödemeler çoğu Rus üretici için problemli, birçok piyasa oyuncusu da yüksek riskler sebebiyle Rusya ile ticaret yapmaktan kaçınıyor. Rusya’ya uygulanan yaptırımların bir süre daha geçerli olması beklenirken, bu durumda yarı ve nihai mamul arzı başta Türkiye ve Asya olmak üzere alternatif kaynaklardan ikame ediliyor.
Öte yandan AB’de fiyatların en yüksek seviyelerde olması nedeniyle Asya ve dünyanın geri kalanı arasında fiyat dengesizlikleri baş gösterdi. Bunun ana sebebi Belarus ve Rusya çıkışlı tekliflerin Avrupa pazarında olmaması ve bunun arından AB’nin kota tonajlarını buna göre ayarlaması oldu. Bir diğer sebep ise Avrupa’da enerji maliyetlerindeki artış sonucu çelik fiyatlarında kaydedilen belirgin artışlar olurken, bu durum yabancı tedarikçiler için yeni fırsatlar oluşturdu. Sonuç olarak AB’de fiyatlar şu an dünyada görülen en yüksek seviyelerde, Asya ve özellikle Çin çıkışlı fiyatlar diğer bölgelere göre çok daha düşük kalıyor.
Ayrıca Rusya küresel piyasadaki varlığını sürdürmek için yollar arıyor, pik demir gibi hammaddelerde satışlar devam ederken nihai mamul ihracatında sorun yaşanıyor. Şu an tüm ürünlerde Rus tedarikçiler yüksek riskler sebebiyle geçerli piyasa seviyelerinin altından fiyat vermek zorunda kalıyor, bu da Rusya çıkışlı fiyatların artık küresel piyasada referans alınmadığı anlamına geliyor.
ABD’de piyasa Ukrayna ve Rusya’nın yokluğundan pek fazla etkilenmediği için arz ve talep arasında nispeten bir denge var. Talebin artması halinde ilave siparişler muhtemelen ithalat yoluyla karşılanacak çünkü yerel üreticiler halihazırda tam kapasite ile faaliyet gösteriyor. ABD’de yerel fiyatlar kısmen bazı ithalat tekliflerinin geçtiğimiz aya göre yüksek artış kaydetmesi sebebiyle yukarı yönlü seyrediyor.
Rusya ve Ukrayna çıkışlı arz neredeyse durma noktasına gelse de piyasadaki eksiklik Avrupa’daki hurda bulunabilirliğinin artmasıyla karşılandı. Özellikle Türk üreticiler Avrupa çıkışlı hurda kargoları sayesinde eksik tonajlarını telafi ederek bu sayede hurda fiyatlarını kontrol altında tutabildi.
Sonuç olarak, küresel piyasaların ticaret akışı bakımından yeniden şekillenmesine ve farklı segmentlerde yeni rakipler ortaya çıkmasına rağmen savaşın olumsuz etkileri açıkça görülüyor. Piyasanın dengesi kazanması ve fiyatlar ile teklifler arasındaki farkın istikrara kavuşması biraz vakit alacak. Mevcut koşullar altında, piyasanın dalgalandığı ve istikrarsız olduğu söylenebilir. Piyasa görünümüne belirsizlik hakim ve temel göstergeler her gün değişebilir.
