Ocak-Eylül 2025 döneminde başlıca tedarikçi ülkelerin gerçekleştirdiği küresel demir cevheri ihracatı, dünya çelik üretimindeki düşüş trendine rağmen hafif bir artış kaydetti. BigMint’in son verilerine göre küresel demir cevheri ihracatı yıl bazında %0,25 artarak 1,2 milyon mt seviyesine ulaştı.
Aynı dönemde küresel ham çelik üretimi geçen yılın aynı dönemine göre %1,6 düşüşle 1,4 milyon mt oldu. Ancak Çin’in küresel demir cevheri ticaretindeki yaklaşık %75’lik payıyla istikrarlı alımını sürdürmesi, ihracatın gerilemesini engelledi. Başlıca ihracatçılar arasında yer alan Avustralya’nın sevkiyatları hafif düşerken, Hindistan’ın ihracatı sert bir şekilde azaldı. Öte yandan Brezilya ve Güney Afrika, söz konusu dönemde ihracat artışı kaydetti.
Çin’in ithalatı istikrarlı seyretti
Çin’in Ocak-Eylül dönemindeki toplam demir cevheri ithalatı 917,7 milyon mt seviyesinde kalarak %0,06’lık çok sınırlı bir düşüş gösterdi. Aynı zamanda Çin’in ham çelik üretimi söz konusu dönemde yıl bazında %2,9 geriledi. Buna rağmen güçlü küresel arz ve çelik üreticilerinin güçlü faaliyetleri, yurt içi talepteki zayıflık ve politikalarla şekillenen üretim kesintilerini dengede tuttu. Avustralya ve Brezilya’daki büyük üreticiler, Temmuz ayından bu yana 100$/mt seviyesinin üzerinde seyreden fiyatlardan faydalanarak yüksek ihracat seviyelerini korudu. Mevsimsel talep beklentileri, sonbahar inşaat sezonu öncesinde Çinli çelik üreticilerinin stok yenilemesini hızlandırdı. Daha iyi marjlar ve altyapı siparişlerindeki hafif toparlanma bu eğilimi destekledi. Ayrıca ABD-Çin ticaret gerilimleri ve daha sıkı ihracat kontrolleri alıcıların tedbir olarak stok alımlarını öne çekmelerinde etkili oldu. Çin’in çelik ihracatı da söz konusu dönemde yaklaşık %9,2 artış göstererek bu durumu destekledi.
Avustralya’nın ihracatı hafifçe düştü
Avustralya’nın demir cevheri ihracatı, Ocak-Eylül döneminde yıllık bazda % 0,1’lik sınırlı bir düşüşle yaklaşık 645 milyon mt olarak kaydedildi. Büyük madenciler, özellikle üçüncü çeyrekte sevkiyatlarında düşüş bildirdi. BHP’nin demir cevheri satışları ikinci çeyrekteki 76,7 milyon mt’a kıyasla üçüncü çeyrekte %8 düşerek 70,6 milyon mt oldu. Fortescue Metals Group ise ikinci çeyrekteki 55,2 milyon mt’a kıyasla üçüncü çeyrekte %10 düşüşle 49,7 milyon mt sevkiyat gerçekleştirdi. Öte yandan Rio Tinto’nun üretimi istikrarlı kalırken, satışları üçüncü çeyrekte %6 artış gösterdi. Avustralyalı büyük üreticiler üçüncü çeyrek boyunca demir yolu ve diğer altyapı çalışmalarına odaklandı.
Brezilya ihracatı yıl bazında %5 arttı
Brezilya’nın demir cevheri ihracat arzı, yılın ilk dönemindeki hava koşullarına bağlı aksaklıkların ardından ikinci çeyrekte toparlandı. Vale, üçüncü çeyrekte çeyreklik bazda %12,9 artışla toplam 94,4 milyon mt demir cevheri üretimi gerçekleştirdi, satışları ise %11 arttı. Brezilya'nın toplam demir cevheri ihracatının %80’inden fazlasını gerçekleştiren Vale, 2025 yılı için üretim beklentisini 325-335 milyon mt olarak koruyor.
Güney Afrika’nın ihracatı güçlü seyretti
Güney Afrika, söz konusu dönemde %7’lik bir ihracat artışı kaydetti. Başlıca ithalatçısı ise yine Çin oldu. Anglo American’ın üretimi Minas-Rio tesisindeki düşük üretimden dolayı %10 geriledi, Kumba’nın üretimi ise büyük ölçüde istikrarlı kaldı.
Hindistan’ın demir cevheri ihracatı sertçe düştü
Hindistan, Ocak-Eylül 2025 döneminde demir cevheri ihracatında %40’ın üzerinde bir düşüş kaydetti. Çin’den gelen zayıf talebi, yatay seyreden yerel üretim ve arzdaki daralma bu düşüşte etkili oldu. Ayrıca demir cevheri ihracatına getirilebilecek potansiyel vergiye ilişkin söylentiler, piyasa oyuncularını temkinli yaklaşıma itti.
İran ihracatını yaklaşık %60 artırdı
İran’ın söz konusu dönemde toplam demir cevheri ihracatı 18 milyon mt’u aştı. Ülkedeki büyük madencilik şirketleri, konsantre cevher kapasitesini artırmaya odaklanıyor. 2025’in bazı dönemlerinde ülkede konsantre demir cevheri üretimi %2 arttı. Chadormalu, Gol-e-Gohar ve Sangan gibi önemli madenler sırasıyla 16 milyon mt, 7 milyon mt ve 2,6 milyon mt kapasiteye sahip. Öte yandan küçük ve orta ölçekli madencilerin, uzun vadeli ödeme gecikmeleri ve finansal sıkıntılar nedeniyle ihracata yöneldiği belirtiliyor.
ABD’nin Çin ve Kanada’ya ihracatı geriledi
ABD’nin demir cevheri ihracatı, Çin ve Kanada’ya yapılan sevkiyatlardaki düşüş nedeniyle bu yıl azalma eğiliminde. Jeopolitik gerilimler, vergiler ve diğer emtia ticaretindeki sert dalgalanmalar bu gerilemeyi tetikledi. Ancak 2025 yılında ABD’nin toplam demir cevheri üretimi ve ihracatı genel olarak yatay seyrediyor.
Beklentiler
Küresel demir cevheri ticaretinin geleceğini üç temel unsurun şekillendireceği düşünülüyor;
a) Başlıca kalitelerdeki bulunabilirlik sorunu ve çelik sektöründeki karbonsuzlaşma süreciyle artan yüksek tenörlü cevher talebi.
b) Afrika, Orta Doğu ve Brezilya’nın daha yüksek tenörlü cevher arzının artması. Simandou projesinin 2027’ye kadar tam kapasiteye ulaşarak yılda 160 milyon mt yüksek tenörlü cevher arzı sağlaması bekleniyor,
c) Artan arzın fiyatlar üzerindeki baskısı.
Kısa vadede küresel demir cevheri ihracatının 2025 yılında genel olarak yatay seyretmesi bekleniyor. Kasım ve Aralık aylarında Çin’de ek üretim kesintileri gündeme gelebilir ancak en yaygın kullanılan demir cevheri fiyatlarının 100$/mt'un üzerinde yer alması, tedarikçilerin yüksek ihracat seviyelerini koruması için güçlü destek sağlamaya devam ediyor.
Kaynak: BigMint
