Avrupa Komisyonu, Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması’nın (SKDM) etkinliğini artırmak, hile uygulamalarını önlemek ve karbon kaçağı riskini azaltmak amacıyla yeni bir önlem paketi sundu. Önlemlerle, karbon sızıntısının önlenmesi ve düşük emisyonlu üretime geçiş sürecinde AB’li üreticilerin rekabet gücünün artırılması hedefleniyor.
SKDM 2026’dan itibaren nihai mamulleri kapsayacak
Komisyon, 1 Ocak 2026 tarihi itibarıyla SKDM’nin yalnızca çelik, alüminyum, çimento ve elektrik sektörleriyle sınırlı tutulması yerine çelik ve alüminyum yoğun nihai mamullerin de kapsama dahil edilmesi önerdi.
Bu çerçevede yaklaşık 180 adet nihai mamul kapsama alınacak. Bunlar arasında makine, ev aletleri ve özel endüstriyel ekipmanlar yer alıyor. Metal montaj parçaları, silindir, endüstriyel radyatör ve döküm makineleri dahil olmak üzere bu ürünlerin yaklaşık %94’ü yaklaşık %79 oranında çelik veya alüminyum içeriğine sahip endüstriyel ürünler olarak öne çıkıyor. Geriye kalan %6’lık bölüm ise ev eşyalarından oluşuyor.
Komisyon, bu ürünlerin kapsama alınmasının emisyonların değer zinciri boyunca kaydırılması veya AB dışına taşınmasının önlenmesi açısından gerekli olduğunu savundu.
Hile önlemleri güçlendirildi
Komisyon, geçiş sürecinden edinilen bilgiler ve Çelik ve Metaller Eylem Planı doğrultusunda hile risklerine karşı önlemlerin güçlendirilmesi önerisini yaptı.
En önemli değişikliklerden biri, tüketim öncesi çelik ve alüminyum hurdasının SKDM hesaplamalarına dahil edilmesi oldu. Bu sayede geri dönüştürülmüş malzeme kullanımı desteklenirken, AB’de üretilen ürünler ve ithal ürünler arasında tutarlı bir karbon fiyatlandırması sağlanması amaçlanıyor. Ek önlemler arasında raporlama ve izlenebilirlik yükümlülüklerin sıkılaştırılması, beyan edilen emisyon yoğunluklarına yönelik denetimlerin artırılması ve şüpheli durumlarda komisyonun doğrudan müdahale yetkisinin güçlendirilmesi yer alıyor. Komisyon, gerçek emisyon verilerinin güvenilir bulunmadığı durumlarda ek kanıt talep edebilecek veya ülke bazlı varsayılan değerleri uygulayabilecek.
Ticaretin kolaylaştırılması
Yapılan öneriler, güvenilir ticaret ortaklarından gelen endişeleri de dikkate alıyor. Bu kapsamda karbon vergileri ve karbon fiyat indirimleri için eş değerlik kavramı da dahil olmak üzere basitleştirmeler ve esneklikler getiriliyor.
Eklenen yeni bir madde, akredite edilmiş doğrulama kuruluşlarının karşılıklı olarak tanınması veya karbon fiyatı indirimlerinin eş değerliğine ilişkin anlaşmalar gibi müzakereye dayalı ticaret kolaylaştırıcı düzenlemelere olanak tanıyacak. Bu unsurların, SKDM’nin uluslararası boyutunu güçlendirmesi ve AB sınırları dışında da karbonsuzlaşmayı teşvik etmesi hedefleniyor.
Geçici Karbonsuzlaşma Fonu önerisi
Komisyon ayrıca Geçici Karbonsuzlaşma Fonu oluşturulması önerisinde bulundu. Söz konusu fon, özellikle üçüncü ülkelerde karbon kaçağına maruz kalmaya devam eden AB’li SKDM ürünleri üreticilerini desteklemeyi amaçlıyor.
Fon kapsamında karbonsuzlaşma çalışmalarını güvenilir şekilde kanıtlayan şirketlere Emisyon Ticaret Sistemi’nden kaynaklı karbon maliyetlerinin bir kısmı geri ödenecek. Finansmanın %25’i, 2026-2027 döneminde SKDM sertifika gelirlerinin %25’ine eş değer üye devlet katkılarından ve kalan %75’i ise AB’nin öz kaynaklarından sağlanacak.
EUROFER: Önlemler olumlu ancak yetersiz
Avrupa Çelik Birliği (EUROFER), Avrupa Komisyonunun Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması’na (SKDM) ilişkin son önerilerinin mekanizmanın etkinliğini zayıflatabilecek bazı yapısal sorunları kabul ettiğini belirtti. Bu sorunlar arasında AB’nin ihracatı, son kullanıcı sektörler ve hile uygulamalarına ilişkin eksikler olduğunu ifade etti. Ancak EUROFER, yapılan önerilerin karbon kaçağı ve istihdam kaybını önleyebilecek kapsamlı ve kalıcı bir çözüm sunmadığı konusunda uyardı.
