2024 yılında Türk çelik üreticileri maliyetlerini dengelemek amacıyla hurdaya alternatif olarak yarı mamul kullanımını da sürdürdüklerinden Türkiye, küresel kare kütük ihracatçıları için büyük ve önemli bir pazar olmaya devam etti. Söz konusu yılda, Türk üreticilerin doğrudan indirgenmiş demirden üretim yapan ve bu yüzden maliyet avantajı bulunan Kuzey Afrikalı inşaat demiri tedarikçileriyle yaşadıkları sert rekabet, üretim maliyetlerini karşılanabilir seviyelerde tutmanın kritik bir önem taşıdığını bir kez daha kanıtlamış oldu.
Gümrük verilerine göre, Ocak-Ekim döneminde Türkiye 2,8 milyon mt kare kütük ithal ederken, yılın tamamı için bu rakamın 3,5-3,6 milyon mt’a ulaşması bekleniyor. Fakat bazı piyasa kaynakları, teslimatı Ocak ayının başına ertelenmiş kargolar olduğu için toplam ithalatın bu rakamın altında ama yine de 3,4 milyon mt’un üzerinde kaydedilebileceğini belirtiyor. 2023 yılında Türkiye toplam 3,05 milyon mt kütük ithal etmişti.
Türkiye’nin kütük ithalatı, 2023-2024
Öte yandan 2024 yılında Türkiye’nin kütük ithalatı yapısal olarak ciddi bir değişim gösterdi. Öyle ki Rus çelik üreticileri piyasadaki hakimiyetlerini kaybetti ve sevkiyatları 2023 yılındaki 1,4 milyon mt seviyesinden tahmini 700.000 mt’a indi. Türkiye, Rusya’dan kısa teslim süreli düşük tonajlı kütük alımları yapmayı tercih ederken, sadece birkaç çelik üreticisi ülkeden düzenli ve yüksek tonajlı alımlarını sürdürdü. Bu durumun başlıca nedeni Rusya’ya uygulanan yaptırımlardı. Fakat diğer yandan talebin düşük, üretim tonajlarının ise nispeten yüksek olduğu Çin’de yaşanan bu kriz sebebiyle Asya’dan rekabetçi teklifler gelmesi ve ASEAN’lı kütük üreticilerinin de bunu takip etmesi ithalat yapısındaki değişimde önemli bir rol oynadı.
2024 yılında Cezayir’den Türkiye’ye yapılan kütük ihracatı, başlıca üreticinin doğrudan indirgenmiş demir biriminde devam eden sorun sebebiyle %50 azaldı. Buradan kaynaklanan açığı ise Asyalı üreticiler kapattı ve Çin, 500.000 mt’dan fazla ihracat yaparak Türkiye kütük piyasasında tekrar güç kazandı. Türkiye’ye vergisiz satış yapabilen ve özellikle uzun ihracatçıları için önemli bir tedarikçi olan Malezya da satışlarını artırarak 500.000 mt’un üzerinde ihracat gerçekleştirdi. Endonezya, Türkiye’ye yaklaşık 340.000 mt kütük ihraç ederek pastadan önemli bir pay aldı. Öte yandan Körfez ülkelerindeki üreticiler bölgesel pazarlara olan kütük sevkiyatlarına veya doğrudan indirgenmiş demir/sıcak briketlenmiş demir satışlarına odaklandıkları için Türkiye’ye kütük satışları çok düşük tonajlarda kaldı. 2024 yılında Suudi Arabistan da Asya’dan kütük alımlarını artırdı ve Çin’den en az 250.00 mt kütük ithal etti.
Türkiye’nin kütük ithalat yapısı, 2023-2024
Fiyatlara bakıldığında, 2024 yılında Türkiye’de ithal kütük ve hurda fiyatları kademeli olarak düştü ve aşağıdaki aylık ortalama fiyat grafiğinde de görülebileceği gibi, yılı 2023 yılına göre daha düşük seviyelerden kapattı. Asya çıkışlı kütük için en düşük fiyatlı bağlantılar Çin’den, 460-463$/mt CFR aralığından yapılırken, ithal HMS I/II 80:20 hurda için yılın en düşük seviyesi 330$/mt CFR olarak kaydedildi.
Türkiye’de ithal kütük ve hurda fiyatları, 2023-2024
2024 yılında Türkiye’nin kütük ithalatının pik yaptığı, özellikle de Asya’dan yüksek tonajlı alımların gerçekleştiği dönem, dış piyasalarda kabul görebilir fiyatların üretim maliyetlerinin en az 10-15$/mt altında olduğu dönemler oldu. Yılın ikinci yarısında Endonezya çıkışlı kütük alımları 500$/mt CFR seviyesinin bir miktar üzerinden ve sonrasında bunun biraz altından yapılırken, Çin’in kabul görebilir fiyatları çoğunlukla 460-480$/mt CFR bandında yer aldı. Uzun mamul ihracatçıları için avantajlı olan Malezya çıkışlı kütük ise çoğunlukla 505-510$/mt CFR aralığının üzerinden alındı ve Aralık ayında kabul görebilir seviye 485-490$/mt CFR aralığında kaydedildi.
Piyasadaki belirsizliklerden dolayı 2025 yılına dair beklentiler kötümser. Ocak ayında ithal kütük fiyatlarının Aralık ayı sonundaki seviyelerine kıyasla biraz düşeceği fakat yine de 2024 yılının dip seviyesi olan 460-464$/mt CFR bandının altına inmeyeceği düşünülüyor. Çin Yeni Yılı tatilinin ardından, Şubat ayının ortalarına doğru ise piyasa görünümü bir miktar iyileşebilir. Yine de yaptırıma tabi olmayan ithal kütük fiyatlarının nispeten dar bir aralıkta dalgalı seyredeceği, sert iniş çıkışlar kaydetmeyeceği öngörülüyor.
