Bu yıl demir cevheri ve koklaşabilir taş kömürü gibi başlıca hammadde fiyat trendleri yakından takip edildi. Fiyatlar düşüş göstermiş olsa da genel olarak beklenenden daha yüksek seviyelerde seyrederek çelik üreticilerinin marjlarını etkiledi. SteelOrbis’in piyasa oyuncularından edindiği bilgilere göre başlıca hammadde fiyatlarına yönelik 2024 yılına ilişkin beklentiler “yeterince güçlü”.
Demir cevheri
2023 yılında demir cevheri fiyatları Çin’de ham çelik üretiminde kaydedilen küçük yıllık artış ve vadeli fiyatların etkisiyle beklenenden daha yüksek seviyelerde yer aldı. SteelOrbis’in verilerine göre bu yıl ortalama %62 tenörlü demir cevheri fiyatları geçtiğimiz yıl kaydedilen ortalama 120,25$/mt CFR’a kıyasla hafifçe düşerek 119,29$/mt CFR (26 Aralık tarihine kadar olan veriler) seviyesinde kaydedildi. Yılın başında yüksek seyreden ve daha sonra aşağı yönlü hareket edip Mayıs-Eylül ayları arasında en düşük seviyeye ulaşan fiyatlar 2022 yılına göre daha dar bir aralıkta dalgalandı. Ancak bu yılın son çeyreği çok fazla çelik üretim kesintisi yaşanmaması ve limanlarda genellikle görülen 120 milyon mt ve üzerine kıyasla 97-108 milyon mt aralığında kaydedilen stok seviyeleri nedeniyle fiyatlar açısından normalden çok daha iyi geçti.
Yılın sonu itibarıyla ithal %62 tenörlü demir cevheri fiyatları 22 Aralık’ta 140$/mt CFR seviyesine ulaşarak talebin genellikle cansız olduğu dönemde piyasa koşullarının güçlü olduğunu gösterdi. Ulaşım Aralık ayında Çin’de görülen aşırı soğuk hava koşullarından (ülkenin kuzeyindeki şiddetli kar yağışı ve buzlanmalar, Gansu’daki 6,2 büyüklüğündeki deprem) olumsuz etkilendiğinden yakın zamanda ithal demir cevheri fiyatlarında artış görülebilir. Ayrıca Çin Yeni Yılı tatili öncesinde yapılması beklenen demir cevheri stok alımı 2024 yılının ilk çeyreğinde demir cevheri fiyatlarının güçlü bir şekilde artmasına neden olacak.
Çelik üreticileri ve tüccarlardan edinilen bilgilere göre 2024 yılında demir cevheri fiyatları önce artış ve daha sonra düşüş göstererek yılın tamamında 95-145$/mt CFR aralığında dalgalanacak. Önde gelen bir piyasa oyuncusu, “[2024 yılında] ortalama fiyatlar yaklaşık 115$/mt CFR seviyesinde yer alabilir,” şeklinde konuştu. Birkaç kaynak da fiyatların 2023 yılına kıyasla fazla değişiklik göstermeyerek 115-120$/mt CFR arasında kaydedileceğini düşünüyor.
Önümüzdeki yıl demir cevheri piyasasında hem arz hem de talebin iyileşmesi beklenirken, arzdaki artışın talepte kaydedilene kıyasla daha büyük olması bekleniyor. Kaynaklar küresel demir cevheri arzının 32,5 milyon mt’u yurt dışından ve 15 milyon mt’u Çin’den olmak üzere 47,5 milyon mt artmasını bekliyor. Çin’de demir cevheri talebi 8 milyon mt, küresel piyasadaki talep ise 24 milyon mt artabilir. Bu da demir cevheri piyasasında oluşabilecek arz fazlası nedeniyle fiyatların olumsuz etkilenebileceğini gösteriyor. Ancak demir cevheri fiyatlarını etkileyen başlıca faktör olan Çin piyasasına yönelik nispeten olumlu beklentiler nedeniyle bu artışlar sınırlı kalacak.
Koklaşabilir taş kömürü
Küresel koklaşabilir taş kömürü fiyatları bu yıl, geçtiğimiz yıla kıyasla daha düşük seviyelerde yer aldı ancak arz sıkıntısı en önemli faktör olmaya devam etti. SteelOrbis’in verilerine göre Avustralya çıkışlı ortalama birinci kalite sert koklaşabilir taş kömürü fiyatları bu yıl geçtiğimiz yıla kıyasla 68,92$/mt düşüşle 295,68$/mt FOB seviyesinde yer aldı. Fiyatlardaki sert düşüşte Rusya’nın Ukrayna’yı işgali ve AB’nin Rusya’dan kömür ithalatına getirdiği yasağın geçtiğimiz yıl baz fiyatlarda artışa yol açması rol oynadı. Ancak Ukrayna’nın işgalinden önce de Avustralya ve Kanada’daki olumsuz hava koşullarından kaynaklı olarak arzda gözle görülür bir sıkıntı yaşanıyordu. Bu yıla yönelik beklentiler genel olarak yaklaşık 250-260$/mt FOB bandında olsa da dördüncü çeyrekte fiyatların 300-320$/mt FOB aralığının üzerinde dalgalandığı gözlendi.
Önümüzdeki yıl Çin’in koklaşabilir taş kömürü üretiminin aynı kalması veya artması ancak artış miktarının sınırlı olması bekleniyor. Bu yılın sonunda Çin’deki madenlerde yaşanan kazalar önümüzdeki yılın ilk yarısında koklaşabilir taş kömürü üretimini sınırlandıracak. Madenciler, çelik üreticileri ve analistler tarafından sağlanan verilere göre Çin’in toplam koklaşabilir taş kömürü ithalatının 2023 yılında olduğu gibi 95 milyon mt (kötümser tahmin) ila 105 milyon mt (orta düzey senaryo)-120 milyon mt (iyimser senaryo) seviyesinde yer alabileceği düşünülüyor.
Bununla birlikte Çin, 1 Ocak itibarıyla Avustralya ve ASEAN hariç diğer bölgelerden metalürjik kömür ithalatına yeniden %3 oranında vergi getirecek. Avustralya’nın rekabet gücünün artma ihtimali ve Çin’de birinci kalite kömür kaynaklarının genel olarak sınırlı olması Kuzey Amerika’nın birinci kalite koklaşabilir taş kömürü arzını etkileyecek.
Rusya, 1 Ekim tarihinden itibaren ruble kuruna bağlı %4-7 oranında esnek ihracat vergileri getirdiğini duyurmuştu. Ancak dördüncü çeyrekte de görüldüğü üzere özellikle Rus pulverize kömür tedarikçileri, çok fazla seçeneği olmadığı için Çin’e satışlara yoğunlaşmaya devam edecek. Piyasa kaynakları, Çin’in Rusya’dan koklaşabilir taş kömürü ithalatının önümüzdeki yıl yaklaşık 26 milyon mt seviyesinde kalabileceğini veya hafifçe artarak 30 milyon mt olabileceğini söylüyor. Bununla birlikte Moğolistan da 50 milyon mt ile Çin’in başlıca tedarik rotası olmayı sürdürecek.
Hindistan’da koklaşabilir taş kömürü talebinin 2024 yılında bu yıla kıyasla bir nebze yavaş olsa da daha da artması bekleniyor. Hindistan, en hızlı büyüyen piyasalardan biri olmaya devam edecek. Ayrıca çelik talebinin önümüzdeki yılın Nisan ayında başlayacak 2024-2025 mali yılında bir önceki mali yılda kaydedilen %11-12 artışa kıyasla %7-10 yükselmesi de bekleniyor. Hindistan’da bazik oksijen fırınlı üretim kapasitesinin oranı %45’in biraz üzerinde yer aldığından talepteki yükseliş, koklaşabilir taş kömürü ithalatında artışla sonuçlanacak. Ancak şu an ithalatın yarısını Avustralya’dan yapan Hindistan’ın, tedarik rotalarını çeşitlendireceği de düşünülüyor. Hint üreticiler daha düşük fiyatlardan Rusya’dan alımlara talep gösterecek ve son zamanlarda kalitesinde iyileşme görülen yerel koklaşabilir taş kömürü kullanımını kademeli olarak artıracak. Devlete bağlı üretici Coal India Limited tarafından yayımlanan verilere göre 2023-2024 mali yılının Nisan-Kasım döneminde yerel kömür üretimi yıllık %12 artışla 35,97 milyon mt seviyesinde yer aldı.
Önümüzdeki yıl koklaşabilir taş kömürü arzında genel olarak sıkıntı yaşanacak. Ancak Avustralya Sanayi, Bilim ve Kaynaklar Bakanlığına göre kömür ihracatının kademeli şekilde 9 milyon mt kadar artması bekleniyor. Başlıca alıcılar Çin ve Hindistan’dan gelen talep aynı kalacak veya kademeli olarak iyileşecek. Dolayısıyla piyasa kaynakları, koklaşabilir taş kömürü fiyatlarının önümüzdeki yıl beklenenden daha güçlü olabileceğini belirtiyor. Başlıca yatırım bankaları ve analistler, Avustralya çıkışlı koklaşabilir taş kömürü fiyatlarının 2024 yılında 210-230$/mt FOB seviyesine düşeceğini öngörüyor. Yine de Çin’de yerel arzın azalması, Avustralya’daki olumsuz hava koşulları ve fiyatların bu yılı 320-330$/mt FOB bandında kapattığı göz önünde bulunduğunda tahminler yeniden revize edilebilir.
