Tatmetal Satış Direktörü Gülçin Şimşek ile sektörün 2024 yılını nasıl geçirdiğini ve 2025 yılı beklentilerini konuştuk.
2024 yılı genel sektör değerlendirmesi
2024, özellikle çelik sektörü olarak her güne yeni bir gelişmeyle uyandığımız bir yıldı. Hurda veya demir cevheri fiyatında ertesi güne dair öngörü yapmakta oldukça zorlandık. Hurda yıl boyunca 425$ ile 325$ arasında geniş bir bant aralığında hareket etti. Cevher de aynı şekilde 145$ ile 90$ aralığında değişken bir seyir izledi. 5-6 yıllık öngörülerin, bütçelerin yapılabildiği bir sektör iken artık kararların anlık alındığı bir duruma geçtik diyebilirim.
Hem siyaset sahnesinde hem ekonomik alanda Türkiye’de ve dünyada pek çok makro gelişme yaşandı. Ukrayna savaşı devam etti, İsrail’in Filistin’e yönelik saldırıları şiddetini artırdı, yanı başımızdaki Suriye’de belirsizlikler tüm yıl boyunca devam etti -ki geldiğimiz noktada orada şimdi bambaşka bir süreç başladı.
Ekonomik alanda ise hem resesyon hem stagflasyon yaşadık. Bir yandan da enflasyon ve faizlerdeki yükselme eğrisi devam etti. Avrupa’daki yüksek faiz trendi şimdi Türkiye’de yaşanıyor. 2023 Mayıs ayında %8,5 olan politika faizi 2024 Mart ayına kadar %50’ye yükseldi. Bu durum, piyasada finansa erişimi zorlaştırdı ve finansman maliyetlerini artırdı. Bununla beraber faiz ciddi bir yatırım aracı haline geldi ve para mevduatta tutuldu. Bu durum daha az yatırım ve üretim anlamına geliyor.
Türkiye İmalat Sanayi PMI değeri Mart ayından itibaren kritik değer olan 50 seviyesinin altında seyrediyor. Bu durum imalat sanayiinde daralmayı işaret etmektedir. Türkiye iç pazarında beyaz eşya ve otomotiv gibi kritik sektörler yılı daralmayla geçirdi. Yoğun ihracat yapan bu sektörler artan maliyetler, düşük kur politikası ve Avrupa’da daralan talebe bağlı olarak üretim adetlerinde ve kârlılıklarında ciddi düşüşler yaşadılar. Bu durum kuşkusuz çelik üreticilerini de olumsuz etkiledi. Global olarak düşen talep, fiyatların yıl sonuna doğru geri gitmesine neden oldu.
Son tüketici pazarındaki gerilemeler o pazarlar için üretim yapan bizim gibi üreticileri olumsuz etkiliyor. Arzı durdurmak bir çözüm olmadığı için, fiyatlar ve kâr marjları olumsuz etkileniyor.
İşçilik maliyetlerinin yüzde 10’lara çıktığı konuşuluyor, asgari ücrete zam gündemde, döviz kuru yükselmiyor, enerji maliyetleri oldukça yüksek ve teşvikler yeterli değil. Demir çelik sektörü üretimin kesintisiz yapıldığı, hiç durmadığı bir sektör. Yarattığı istihdam ve birçok sektörün ana hammaddesi olarak ülkeler için çeliğin ayrı bir önemi bulunuyor. Fiyat rekabetçiliği de işin sürdürülebilirliği açısından çok tercih edilmemesi gereken bir yöntem; bu nedenle destekleyici teşviklere, demir çelik özelinde politikalara ihtiyaç var.
Ancak tüm bu gelişmelere rağmen Türk sanayisinin hayatta kalma ve hızlı değişen koşullara çabuk uyum sağlama becerisini göz ardı etmemek gerekir.
2024 yılı Tatmetal değerlendirmesi
2024 yılının Tatmetal için iyi geçtiğini söyleyebilirim. Satışlarımızın yüzde 70’i ihracat ağırlıklı idi. Kaplamalı ürün grubunda yine ihracat şampiyonu olarak yılı kapattık. İş ortaklarımız olan müşterilerimizle önemli çalışmalar yaptık, projeler gerçekleştirdik.
Tatmetal olarak yatırımlarımıza ve gelişim çalışmalarımıza hız kesmeden devam ettik. Üçüncü galvanizleme hattı yatırımımızı tamamlama noktasına geldik, 2025 başında üretime başlamayı hedefliyoruz.
2025 sektörel öngörüler
Normal şartlar altında olumsuz konuşmayı tercih etmem ama 2025 yılı için temkinli olmamız gerektiğini söyleyebilirim. 2024’e nazaran daha zorlayıcı bir yıl olacağını tahmin ediyorum. Bunun nedenlerine gelirsek öncelikle antidamping olarak bildiğimiz ithalat vergileri devrede. Yalnızca ABD’de değil, buna Kanada da dahil oldu. Mısır hem Çin hem Türkiye’ye antidamping soruşturması başlattı. Avrupa’da zaten Türk galvaniz ürünlerine yönelik bir antidamping davası var.
Biz Çin’den uygun fiyatla alıp Avrupa’ya optimum kâr marjıyla satış yapardık ancak bu denge de artık kalmadı. Avrupa’ya ihracatta yaşadığımız tek sorun antidamping soruşturmaları da değil, biliyorsunuz özellikle Almanya’daki otomotiv üreticilerinde bir daralma söz konusu, işçi çıkartmaları duyuruluyor. Aynı şekilde beyaz eşya sektöründe de fabrika kapatma haberlerini hep birlikte izliyoruz.
2025’e yönelik öngörülerimizden biri de rekabetin iç pazarda daha yoğun olacağı yönünde. Türkiye’nin yıllık yaklaşık 7 milyon ton galvanizli yassı çelik üretim kapasitesi bulunuyor. Bunun maksimum 4 milyon tonu iç pazara satılsa kalan 3 milyon tonun ihraç edilmesi gerekiyor. Ama Türkiye’nin ihracatına baktığımızda en iyi dönemde 2 milyon ton ihracat yapılmış. Dolayısıyla rekabet iç pazarda daha fazla artacak diyebilirim.
Türkiye’nin Ekim ayında Çin, Rusya, Japonya ve Hindistan’a açtığı sıcak haddelenmiş yassı çelik ürünlerine yönelik antidamping soruşturmasından sonra fiyatlar biraz dengeye oturdu. Yani Çin’in fiyatları üzerine yüzde 25 eklendi, bunu ödemek istemeyenler de iç pazara yöneldi. Ama bizim gibi Avrupa’ya ihracat yapan işletmeler de rekabetçi bir kaynağını kaybetmiş oldu. Çünkü Çin’e uygulanan vergilerle fiyatlar yükseldi, biz oradan ürün alıp üstüne kâr marjımızı koyduğumuzda çıkan fiyatla Avrupa’ya ürün satamayız. Bu da ithalat enflasyonunu getirdi. 2025’te de bu durumun değişeceğine dair elimizde henüz bir veri yok.
Hurda artık altın kıymetinde, yeşil çelik üretimindeki artış ile yükselme trendi bekleniyor. Demir cevheri fiyatları ise Çin’deki talep durumuna bağlı konumda. Şu an Çin’deki cevher stokları 150 milyon ton ile rekor yüksek seviyede. Piyasalar talebi artıracak reel bir gelişme olmadığı sürece yatay seyrini koruyacak gibi gözüküyor. Bununla birlikte bizleri bekleyen ciddi bir Trump belirsizliği bulunuyor. Ocak ayından sonra farklı senaryoları konuşur duruma gelebiliriz.
Pandemide evler ve evlerin içindeki eşyalar yenilendi, bunlar eskidiğinde yeniden alınması için satın alma gücünün bir dengeye oturmuş olması gerekiyor. Elektrik araç üretimi ise bataryaların 5 yıllık ömründen ve hız limitlerinden dolayı henüz büyük bir rağbet görmüyor. Benzinli araçlara olan talep her geçen gün düşüyor. Otomotiv sektörü özellikle Avrupa için oldukça önemli. Avrupa’da sektör şu an zayıf seyrederken, Çin’in global olarak motorlu taşıt üretimindeki payının giderek arttığı, bu sektörde de önemli bir konuma geldiğini gözlemiyoruz.
2025 yılında çelik sektörünün ana gündem maddelerinin yine antidamping soruşturmaları ve bölgesel korumacılık önlemleri olacağını düşünüyoruz.
2025 Tatmetal hedef ve planlar
Tatmetal olarak böyle süreçlerde katma değerli ürünlere yöneliyor ve iş yapış şekillerimizi iyileştirmeye odaklanıyoruz. Niş pazarlar belirliyoruz, satış öncesi ve satış sonrası ilişkilerimizi geliştiriyoruz, kalite süreçlerimizi iyileştiriyoruz, dijital dönüşüm projelerimize ağırlık veriyor ve yeni pazarlama stratejileri oluşturuyoruz.
2025 yılının ilk çeyreğinde üçüncü galvanizleme hattımızı devreye alacağız. Böylece bu ürün grubundaki yıllık kapasitemiz 1 milyon 400 bin ton’a çıkacak. Kalınlıkta 0,24 mm’den 4 mm’ye, genişlikte 800 mm’den 1.650 mm’ye ve metrekare başına kaplama ağırlığında 60 gramdan 600 grama ulaşacağız.
Dolayısıyla ürün yelpazemizi genişletmiş olacağız. Özellikle ihracat ve iç pazarın endüstriyel kanalı için ürün çeşitliliğimizi artıracağız. Ticari kanalda, çelik servis merkezlerinin daha geniş malzeme ihtiyaçlarını karşılayacak, hurda, fire oranlarının düşmesine katkıda bulunacağız.
Otomotiv ana sanayiden bazı müşterilerimizin onaylı tedarikçisiyiz. Otomotiv kanalında da peyderpey büyüyen bir hacmimiz olacak.
Türkiye’deki beyaz eşya ana sanayinin en az yüzde 30’unda penetreyiz. Dolayısıyla Tatmetal artık daha çok endüstriyel kanal, son kullanıcıya yönelik ürünler ve ihracattaki pazar payını büyütmek için çalışıyor.
