Dünyanın en büyük çelik ihracatçısı olan Çin'in vergi düzenlemelerini sıkılaştırması, başlıca çelik ürünlerin ticaret hacmini ve fiyatlarını ciddi anlamda etkileyecek gibi görünüyor. SteelOrbis de bu gelişmeyle ilgili uzmanların görüşlerini derledi.
28 Mart tarihinde Vergilendirme İdaresi, Maliye Bakanlığı, Ticaret Bakanlığı, Gümrük Genel İdaresi ve Piyasa Düzenleme İdaresi tarafından Hizmetlerin Optimizasyonu ve Yurt İçinde Vergiye Tabi Malların İhracat Standartlarının Yönetimi başlıklı ortak bir bildiri yayımlandı. Bildirinin başlıca amacı, düşük fiyatlı çelik ihracatına devam etmek ve vergilerden kaçmayı engellemek olarak belirtildi.
Buna göre Çinli çelik ihracatçılarının vergi kayıtlarının kontrol edilerek gümrük işlemlerinin güçlendirilmesiyle vergi kaçakçılığının önlenmesi amaçlanıyor. Ayrıca hileli ihracata yönelik yaptırımların daha sert olacağı ve bu yola başvuran ihracatçıların cezai işlemlerle karşı karşıya kalacağı belirtiliyor.
Daha önce 2024 yılının Nisan ayında Çin, KDV’siz ihracatı azaltmak niyetiyle sıkı denetimler açıklamış, fakat Mayıs ayında buna dair resmi bir açıklama yapılacağına yönelik beklentilerin karşılık bulmaması sebebiyle ticaret eskiye dönmüştü. SteelOrbis’e bilgi veren bir piyasa kaynağı, “Bu sefer durum farklı. Sanırım yeni bir yazılım devreye girecek ve artık her şey kayıt altına alınacak,” dedi. Çinli bir tüccar ise KDV’siz ticaret döneminin sona erdiği görüşüne katıldığını belirtti.
Fiyatlar nasıl etkilenecek?
Uzun zamandan beri düşük fiyatlı çelik ihracatı Çin'in diğer ülkelerle olan ticari ilişkilerini etkileyen, önemli bir faktör olarak dikkat çekiyor. Çin, 2021 yılında çelik ihracat vergisi iadelerini kaldırırken, birçok ihracatçı "dolaylı ihracat" modelini benimsedi. Böylece ihracat fiyatları düşük seviyelerde tutuldu ve bu durum hem Çin’de vergi kayıplarına hem de diğer ülkelerdeki Çinli tedarikçilerin dampingli satış yaptıklarına yönelik endişeler oluşmasına yol açtı.
Resmi açıklamaya göre yeni düzenlemelerin daha sıkı denetim ve şeffaflık getirmesi, diğer ülkelerin Çin çelik sektörüne olan güvenini tazeleyecek ve küresel pazarda kaliteli çelik mamullerin rekabet gücünü artıracak.
Resmi online gümrük sistemi 1 Mayıs'tan itibaren işleme alınacak ama bu durum fiyatları şimdiden etkilemiş görünüyor. Öyle ki 2022 yılında KDV'siz ve KDV'li satışlar için fiyat farkı 50$/mt'a ulaşırken, 2024 yılında büyük çelik üreticilerinin sıcak rulo sac ve filmaşin için tüccarlara verdikleri tekliflerde söz konusu fiyat farkı 10-20$/mt’a inmişti. Tüccarların fiyatları otomatik olarak artacağı için bu fark da artık ortadan kalkacak. Singapur merkezli bir tüccara göre, “Filmaşin için KDV dahil fiyatlar yaklaşık 15-20$/mt daha pahalı. Bu nedenle, KDV’siz satışlara karşı alınan sert önlemler başarılı olursa, ihracat pazarlarındaki alıcılar daha yüksek fiyatlarla karşı karşıya olacak”.
Ancak Çin’deki yetersiz talep ve zorlu ihracat koşulları göz önünde bulundurulduğunda Çin’in çelik ihracat fiyatlarında yukarı yönlü bir trend görülmesi pek mümkün değil. Çin’de faaliyet gösteren bir piyasa kaynağına göre “Son haberlerin tabii ki bir etkisi olacak. Piyasanın yeni dengesini bulması biraz zaman alacak… Ancak Çin çıkışlı sıcak rulo sac ve filmaşin küresel piyasalarda rekabetçi olmaya devam edecek”.
Çin eğer üretim kesintilerine devam ederse piyasadaki tonajlar daha dengeli olacağından fiyat trendinde, 2025’in ikinci yarısında değişiklik görülmesi bekleniyor. Mart ayının başlarında Çin, çelik sektörünü yeniden yapılandırmak için üretim kesintileri planladığını açıklamıştı. Şimdiye kadar çelik üretim tonajlarının ne kadar azaldığı açıklanmazken, piyasa oyuncuları 2025 yılında Çin’in üretimini 50 milyon mt’a kadar azaltacağını öngörüyor ancak SteelOrbis’in görüştüğü piyasa kaynakları bu seviyeyi fazla yüksek bularak üretimde en azından 20 milyon mt düşüş beklendiğini aktarıyor. Üretimi azaltma politikasının yanı sıra yeni düzenlemelerle birlikte çelik sektörünün gelişimi desteklenmiş olacak.
Satış tonajları nasıl etkilenecek?
Çinli bir tüccar, “[KDV’siz olarak satılan] tonajlardan en çok sıcak rulo sac ve filmaşin etkilenecek. Soğuk rulo sac ve galvanizli sac için de KDV’siz satış var ancak çok fazla değil,” yorumunu yaptı. Ayrıca yarı mamul ihracatının etkilenmesi beklenmiyor.
Resmi olmayan bilgilere göre Çin’den KDV’siz olarak yapılan sıcak rulo sac ihracatı, 2024 yılında toplam sıcak rulo sac ihracatının %30-50’sine tekabül ediyor. Türkiye gibi bazı pazarlarda ise KDV’siz satışların payı %75-80’e kadar çıkıyor. Çin’in sac ve levha ihracatı 2024 yılında yıllık %25,2 artışla 74,66 milyon mt’a yükselmişti.
Filmaşinde ise KDV’siz yapılan ihracatın payı 2024’ün ilk yarısında %50’nin üzerine çıktı. Daha sonra bu oran azalsa da yine de toplam satışlar içinde hatırı sayılır bir yer tutmaya devam etti. 2024 yılında Çin’in filmaşin ihracatı yıllık %7,8 artışla 2,62 milyon mt seviyesine çıktı.
Söz konusu düzenlemelerin Çin çıkışlı tonajlara olan etkisi aşikar ancak piyasa kaynakları bu sebeple Çin’in ihracat satışlarında keskin bir düşüş öngörmüyor. Büyük bir Çinli üreticiye göre üretici ve tüccarlar arasındaki rekabet sertleşecek ancak nihai mamul ihracatı, Çin ekonomisinin mevcut hali göz önüne alındığında hala “gerekli” görülüyor.
