Gülçin Şimşek Tatçelik İhracat Satış Müdürü
2023 çelik sektörü değerlendirmeniz nasıldır? Yeni yıl beklentileriniz nelerdir?
2022 yılından kalan sorunların da devredilmesiyle, 2023 yılına zorluklarla başlayan demir-çelik sanayi dünya genelinde yüksek enflasyonun getirmiş olduğu ekonomik sıkıntıların etkisiyle talep tarafında zayıf bir görünüm sergiledi. Buna ek olarak; dünyada artan faiz oranları, finansman maliyetlerinin artmasına ve kullanıcıların alımlarını ötelemelerine neden oldu.
Dünya çelik sektöründe son yıllarda pek de alışık olmadığımız bir gerileme ile karşı karşıyayız. Bu gerileme ise son 25 yıldır dünya çelik sanayindeki büyümeyi sürükleyen en büyük etken olan Çin’in, alışılmışın aksine yeterince büyüyememesinden kaynaklandı. Dünya çelik üretiminin %55’ini sağlayan Çin’in iç pazarında ağırlıklı inşaat ve altyapı sektörlerinde yaşanan tüketim düşüşü, Çin’in ihracatını artırarak üretimini büyütebilmesi sonucunu doğurmuş ve bundan en çok etkilenen ülkelerden birisi de Türkiye olmuştur. Yılın ilk 11 aylık döneminde, Çin’in Türkiye’ye yassı çelik ihracatı %67,6 artışla 2,96 milyon tona ulaştı ve Türkiye, Çin’in en büyük üçüncü yassı çelik ihraç pazarı haline geldi. Bir başka bakış açısı ile Çin, Türkiye’nin en büyük yassı çelik tedarikçisi konumuna yükseldi ve 2023 yılında Türkiye toplam yassı çelik ithalatının %33,1’i Çin’den karşılandı.
İthalatın artışındaki en önemli nedenler arasında; Şubat ayında yaşanan deprem felaketi sonrasında ortaya çıkan acil ve yüksek tonajlı ihtiyacın karşılanması, artan enerji maliyetleri, yerli üretimin rekabet gücünün azalması, ihracata devam edebilmek ve pazarda var olabilmek için kullanıcıların uluslararası pazarlara yönelme eğilimi göstermeleri sıralanabilir.
Talebin zayıf olduğu iç piyasa özelinde; Merkez Bankası’nın son 5 aydır yaptığı faiz artışları ve enflasyonu kontrol altına almak ve talebi soğutmak amacıyla aldığı politika önlemleri, bireysel tüketicinin satın alma alışkanlığında değişime yol açtı. İlk yarıda oluşan çift döviz kuru, Türk lirasının dolar karşısındaki hızlı değer kaybı, yüksek faiz oranları ve piyasadaki belirsizlik, alıcı tarafında temkinli bekleyişe ve durgunluğa sebebiyet verdi.
Otomotiv ve inşaat sanayi sektörleri başta olmak üzere temel çelik tüketicisi sektörlerde krediye ulaşım neredeyse imkânsız hale gelirken; üretici ve yan sanayilerin, dolayısıyla bizlerin olumsuz etkilenmesi söz konusu oldu. İmalat sanayi sektörlerinin kapasite kullanım oranlarına bakıldığında, çelik sanayisi ne yazık ki en zayıf performansı sergileyen sektör oldu. Bunda temelde, yerli üretimin azalan rekabet gücü, ithal ürün girişindeki artış ve ihraç pazarlarındaki korunma tedbirleri etkili oldu.
İç pazarda 2024 yılında beklenen daralma ile başa çıkabilmenin tek yolu ihracat kanallarımızın ve oranlarımızın artmasıdır. Bunun yolu ise başta enerji maliyetleri olmak üzere, sektörün rekabet gücünü artıracak tedbirlerin uygulanması, iç piyasadaki talepten maksimum derecede pay alınabilmesi ve ihraç pazarlardaki koruma duvarlarının indirilerek yeni pazarlara yönelim gösterilmesinden geçiyor.
İhracat kanallarımıza baktığımızda ise Amerika’nın Section 232 ve Avrupa’nın korumacılık önlemleriyle sektörde başlıca bir bölgeselleşme durumunun olduğunu tespit ediyoruz. Avrupa ile ABD’nin bu korumacılığı daha lokal bir temele dayandırarak ileri safhalara taşımaya yönelik çalışmalar yürüttüklerini gözlemliyoruz. Buna ek olarak Asya’nın yalnızca Türkiye piyasasında değil, uluslararası pazarlardaki rekabetçi fiyatlama politikasının sorunlarımızı yıllar içerisinde daha da büyüttüğünü söyleyebiliriz.
En büyük ihracat pazarımız olan Avrupa’da şimdiye kadar devam eden yüksek faiz, yüksek enflasyon ve talepteki durgunluk ile çelik tüketiminin, 2023 yılında %10 civarında gerilediğini tahmin ediyoruz. Kotalar, zayıf talep ve ekonomik durgunluk, Türkiye’nin AB’ye yassı çelik ürünleri ihracatının son 2 yılda %65 oranında (yaklaşık 2,5 milyon ton) azalması gibi bir sonuç doğurdu ve tüm bunlara ek olarak AB’nin Türkiye’den ithalatı sınırlandırmaya yönelik sistematik bir şekilde karar aldığını gözlemliyoruz.
2023’ün üçüncü çeyreğinde ilk yarıya göre daha olumlu bir trend gözlendi ve özellikle son çeyrekte; Avrupa’da yaşanan kapasite kısıtlamalarının fiyatı yukarı çekmesiyle birlikte, yeni yıl öncesi düşen stok seviyelerini tamamlamak isteyen tüketiciler, yeniden alımlara yöneldi ve yılın geri kalanına kıyasla bakıldığında, bağlantı seviyeleri ve miktarları artış gösterdi.
Örneğin otomotiv sektöründeki toparlanma devam ediyor. Devam eden toparlanmaya rağmen otomotiv üretiminin, 2024 yılında da salgın öncesi seviyeye ulaşması beklenmiyor. Para politikasının sıkı kalması beklenirken, 2024 yılı için talepte bir toparlanma beklenmese de stoklarda yeterli ürün olmamasından dolayı, 2024 yılında çelik talebinde pozitif büyüme bekliyoruz.
Sonuç olarak, ihracattaki payın artırılması için; ihracat pazarlarının iyi analiz edilmesi, marka güvenirliğinin yaratılması, müşteri ziyaretleri ve doğru iletişim kanallarının oluşturulması; kaliteli, katma değeri yüksek ürünlere yönelme, satış öncesi ve sonrası hizmetlerin eksiksiz yerine getirilmesi Türkiye’deki üreticilerin önceliği olmalıdır diyebiliriz.
Tatmetal Çelik olarak biz de bütün bu saydığım maddelere önemle özen gösterip, sürdürülebilir müşteri memnuniyeti politikamız doğrultusunda, kaplamalı ve diğer ürünlerde her yıl ihracatımızı artırıyoruz. Bu sene de geçen senelerde olduğu gibi kaplamalı üründeki birinciliğimizi devam ettirerek, ihracattaki pazar payımızı 1,5 katına çıkartmayı başardık.
2024 yılında; AB ve ABD’nin çelik sanayini korumaya yönelik tedbirlerinin azalmadan devam edeceğini, ekonomilerdeki toparlanma eğilimine paralel olarak, küresel çelik piyasasının 2023 yılındaki dip seviyelerinden büyüme eğilimine geçeceğini, Hindistan’ın dünyanın geri kalanından ayrışmaya devam ederek güçlü büyümesini sürdüreceğini, Çin’de çelik tüketiminin inşaat ve emlak sektörlerinden daha fazla altyapı, sanayi ve enerji sektörlerine yöneleceğini, çelik sanayinde karbonsuzlaşmaya yönelik çalışmaların hız kazanacağını, yükselen navlun fiyatlarının endişe kaynağı olmaya devam edeceğini, dünya genelinde karbonsuzlaşma eğilimi ile birlikte hurda kullanımına yönelimin artış göstereceğini, Avrupa’nın talebinde beklenen toparlanma ile birlikte, fiyat seviyelerinde ve marjlarda makul seviyelerde iyileşmelerin yaşanacağını, Avrupa pazarına ihracatta bir miktar artış yaşanacak olsa da, ihracatımızdaki toparlanmanın sınırlı seviyede kalacağını, Türkiye’nin çelik ithalatının yeniden makul seviyelere gerileyeceğini, Türkiye’nin yassı çelik üretiminin devreye girecek yeni kapasitelerle birlikte yükselerek ilk defa 15 milyon ton seviyesini aşacağını, hurdanın altın değerinde olacağını ve yeniden inşaat sektörünün hız kazanıp galvanizli ve boyalı sacın tüketimlerinin artacağını öngörüyoruz.
2024 yılında devreye girecek daha geniş, daha kalın ve daha özel kalite üretmeye tasarlanmış yeni galvaniz hattımız sayesinde; pazardaki ürün çeşitliliği, tonaj ve bölgesel kapsam açısından konumumuzu daha da güçlendirmeyi hedefliyor, yeni yıla bu motivasyon ile giriyoruz.
