Türkiye’de hükümetin depremden ciddi anlamda etkilenen şehirleri yeniden inşa etmek için önümüzdeki 3-4 ay içerisinde yüksek miktarda inşaat demirine ihtiyaç duyması çelik piyasasında akıllara birçok soru getirdi. Konuyla ilgili birçok detay şimdilik belirsiz ve kısa vadede çelik üreticileriyle hükümet arasında yapılacak görüşmelerin ardından netleşmesi bekleniyor. Öte yandan piyasa oyuncuları bu durumun piyasadaki dengeyi ve fiyatları nasıl etkileyeceğini değerlendirmeye çalışıyor.
Depremden önce inşaat demiri üreticileri tam kapasite faaliyet göstermiyordu, bu yüzden üreticilerin üretimlerini artırma potansiyelleri mevcut. Bölgenin en büyük inşaat demiri üreticisi olan Türkiye’de çelik sektörü ihtiyaç duyulduğu belirtilen 4 milyon mt inşaat demirini rahatlıkla karşılama kapasitesine sahip. Öyle ki söz konusu tonajın büyük bir kısmının yakında faaliyetlerine tekrar başlaması beklenen deprem bölgesindeki üreticiler tarafından tedarik edileceği konuşuluyor. Piyasa kaynaklarına göre bölgedeki çelik tesisleri depremden ağır hasar almadı ve limanlarda bekleyen gemiler boşaltılmaya başladı. Şu anda bölgedeki tesislerde yaşanan en büyük problemin iş gücü olduğu ifade ediliyor.
Ancak sadece inşaat demiri tarafında ihtiyaç duyulacak tonajın 4 milyon mt olduğu düşünüldüğünde asıl zorluk sınırlı bir süre içerisinde yeteri kadar hurda ve kütük temin etmek olabilir. Bunun için üreticiler ilave hurda ve kütük alımı yapmak zorunda kalabilirler, bu da hızlı ve kolay bir şekilde ya da makul fiyatlardan yapılamayabilir. SteelOrbis’in görüştüğü bir tüccar, “Bu projeler gerçekten hayata geçecekse hurda ithalatı ve kütük talebinin artacağı anlamına geliyor,” yorumunu yaptı. Sonuç olarak, birçok kişi hammadde, yarı mamul ve nihai mamul fiyatlarının artmasını bekliyor. Ancak bazıları piyasada dengenin bozulmaması adına söz konusu yenileme projeleri için inşaat demiri fiyatlarının özel olarak düzenlenmesi gerektiği görüşünde.
Bu koşullar altında hükümetin Malezya hariç kütük ithalatının tabi olduğu %24 oranındaki vergiyi ve dahilde işleme rejimini gevşetmeyi düşünüp düşünmeyeceği merak ediliyor. SteelOrbis’in görüştüğü bir piyasa kaynağı, “İç piyasada ortaya çıkacak muazzam inşaat demiri talebi, bazı üreticilerin kütük ithalatını artırması anlamına gelecek ancak mamul ihracatında bir artış olmayacak. Bu yüzden en azından söz konusu talebi karşılamak amacıyla kütük ithalatı yapan üreticiler için ihracat ruhsatlarına yönelik de bir şey yapılması gerekebilir,” şeklinde konuştu. Bir diğer husus ise, piyasada, talepte beklenen artışa yetecek kütük bulunurluğu. Asyalı ve Körfezli satıcılar düzensiz satışlar yaparken, Rusya sınırlı tonajlar tedarik ediyor. Ancak Rusya çıkışlı arz artsa da yeterli gelmeyebileceği ifade ediliyor. Bir piyasa oyuncusu “Elbette fiyatlar belirleyici bir rol oynayacak. Fiyatlar yükseldiğinde tedarikçiler de piyasaya çıkacak. Ruslar dışında Cezayirli ve Asyalı tedarikçilerin piyasada olacağını düşünüyorum,” dedi. Ayrıca serbest piyasaya olan yerel kütük arzının azalması da bekleniyor. Böyle bir durum karşısında yerel haddehaneler daha büyük tonajlı ithalat yapmak zorunda kalabilirler.
İthal kütüğe uygulanan verginin kaldırılması bir seçenek olarak görülürken, genel kanı inşaat demirindeki %30 ithalat vergisinin değişmeyeceği yönünde. Türkiye’nin söz konusu talebi kendi başına karşılayabileceği ve ithalata gerek kalmayacağı göz önüne alındığında inşaat demirindeki ithalat vergisini kaldırmak, yerel çelik sektörüne zarar verebilecek aşırı ve gereksiz bir önlem olarak nitelendiriliyor.
