BigMint’in geçici verilerine göre küresel piyasada koklaşabilir taş kömürü ihracatı Ocak-Eylül 2025 döneminde geçen yılın aynı dönemine göre %1,4 düşüşle yaklaşık 273 milyon mt seviyesinde kaydedildi
Jeopolitik gerilimler, ABD’nin ithalat vergileri, küresel ekonomik yavaşlama ve çelik üretimindeki düşüş koklaşabilir taş kömürü ticaretini baskılamaya devam etti. Dünya Çelik Birliği verilerine göre küresel ham çelik üretimi söz konusu dönemde %1,6 düşüşle 1,37 milyar mt’a geriledi. Yalnızca Hindistan ve ABD bu gerilemenin dışında kaldı.
Avustralya halen lider ancak payı azalıyor
Avustralya, küresel koklaşabilir taş kömürü ihracatının yaklaşık %40’ını tek başına gerçekleştirerek en büyük ihracatçı konumunu korudu. Ancak Ocak-Eylül döneminde ülkenin ihracat hacmi Hindistan, Japonya ve Çin’e sevkiyatların azalması nedeniyle önceki yıla göre düşüş gösterdi.
2024 yılında küresel koklaşabilir taş kömürü ihracatı 375 milyon mt seviyesinde yer alırken, bu ihracattan Avustralya %45, ABD %15, Moğolistan %14 ve Rusya %11 pay almıştı. Ancak 2025’in ilk dokuz ayında Moğolistan, toplam satış hacmi biraz düşmüş olsa da ABD’yi geçerek ikinci en büyük ihracatçı oldu.
Avustralya’nın ihracatındaki düşüşte, özellikle yılın ilk çeyreğinde etkili olan yoğun yağışlar ile Moranbah North ve Appin madenlerindeki operasyonel aksaklıkların büyük payı olduğu belirtiliyor. Ayrıca onay süreçlerinin uzaması, artan maliyetler ve daha zorlayıcı düzenlemeler yeni projelerin hızını ciddi şekilde yavaşlattı. Avustralya Madenler Konseyine göre 2019’dan bu yana proje onay süreleri %60 uzadı.
Ayrıca Queensland eyaletinin koklaşabilir taş kömürü ihracatı için uyguladığı sistemde yapılan düzenlemeler nedeniyle, Temmuz 2022’den bu yana madencilerin devlete yaptıkları ödeme belirgin şekilde arttı. Avustralya’nın toplam koklaşabilir taş kömürü ihracatının yaklaşık %90’ının bu eyaletten yapıldığı düşünüldüğünde söz konusu artış üreticilerin maliyet yapısı üzerinde doğrudan baskı oluşturuyor.
Hindistan’ın ithalatı %5 arttı
Küresel piyasada koklaşabilir taş kömürü ithalatı artan tek ülke Hindistan oldu. Ocak-Eylül döneminde ülkenin ithalatı yıllık %5 artışla yaklaşık 46,6 milyon mt’a yükseldi. Ülkenin ham çelik üretimi de aynı dönemde %10’dan fazla arttı.
Hindistan’daki yüksek fırınlı üreticiler ithalat kaynaklarını çeşitlendiriyor. Rusya’nın yaptırımlar nedeniyle sunduğu rekabetçi fiyatlar alıcıların ilgisini çekerken, bazı Hint üreticiler kritik bir hammadde olan koklaşabilir taş kömürü tedarikini güvence altına almak için yurt dışında maden yatırımlarına yöneliyor.
Ayrıca yalnızca Avustralya menşeli birinci kalite sert koklaşabilir taş kömürüne olan bağımlılığı azaltmak için yarı sert, orta ve düşük uçuculuğa sahip koklaşabilir taş kömürü türleriyle yapılan denemeler artmış durumda. Bunun sonucunda Hindistan’ın toplam ithalatının %5 artmasına rağmen Avustralya’dan yapılan ithalatın aynı dönemde %4 düştüğü gözleniyor.
Çin’in koklaşabilir taş kömürü talebi azaldı
Ocak-Eylül döneminde Çin’in koklaşabilir taş kömürü ithalatı yıllık %6 düşüşle 83,6 milyon mt seviyesinde gerçekleşti. Yerli üretimdeki hafif artış ve ham çelik üretiminin yatay seyretmesi ithalatı sınırladı. Çin metalurjik kömür ihtiyacının %80’inden fazlasını kendi üretiyor ve bu nedenle talepteki küçük değişimler bile ithalatı ciddi anlamda etkiliyor.
Çelik talebindeki düşüş nedeniyle bazı Çinli üreticiler zorunlu üretim kısıntıları beklentisiyle koklaşabilir taş kömürünü ithalat etmek yerine stoklardan kullanmayı tercih etti. Ayrıca çelik üretimindeki düşüş nedeniyle Moğolistan’dan yapılan ithalat da azaldı.
Bununla birlikte güvenlik denetimleri, bazı madenlerde aşırı üretimi engelleyen devlet müdahaleleri ve güçlü çelik ihracatı Çin koklaşabilir taş kömürü piyasasında zaman zaman geçici tedarik sorunları yaratabilir ve ithalatın artmasına yol açabilir.
ABD’nin ihracatına yönelik görünüm belirsiz
Ocak-Eylül döneminde ABD’nin koklaşabilir taş kömürü ihracatı yıllık bazda %14 düşerken, birçok üretici düşük fiyat ortamında maliyetlerini karşılamakta zorlandı. ABD’den Doğu Asya’ya navlun diğer tedarikçi bölgelere kıyasla daha yüksek olduğu için ABD’li tedarikçilerin rekabet gücü azalıyor.
Çin’in ABD çıkışlı koklaşabilir taş kömürüne uyguladığı vergiler ve yüksek maliyetle çalışan bazı madenlerin kapatılması da ABD’nin ihracatını baskılıyor.
Asya’daki büyük ithalatçılar üretimi azalttı
Japonya ve Güney Kore'nin ham çelik üretimi Ocak-Eylül döneminde sırasıyla %4,5 ve %3,4 düşerek koklaşabilir taş kömürü ithalatını aşağı çekti. ABD vergilerinin otomotiv üretimi üzerindeki olumsuz etkisi, özellikle de ihracata bağımlı bu ekonomilerde koklaşabilir taş kömürü talebini azalttı.
Rusya, Kanada ve Mozambik ihracatını artırdı
Hindistan ve Çin’e yapılan güçlü sevkiyatlar sayesinde Rusya söz konusu dönemde koklaşabilir taş kömürü ihracatını %16 artırarak 38 milyon mt’a çıkardı. Ancak yaptırımlar nedeniyle kârlılığın baskı altında olduğu ifade edildi. Kanada’nın koklaşabilir taş kömürü ihracatı, Çin’in ABD’ye uyguladığı vergiler nedeniyle talebin Kanada’ya kayması sonucu %7’den fazla arttı. Mozambik’te ise koklaşabilir taş kömürü ithalatı sadece Hindistan menşeli ürünlerde yükseliş gösterdi ve Hint üreticilerin Afrika’daki maden yatırımları sevkiyatları artırdı.
Beklentiler
2022-2023 döneminde Rusya-Ukrayna savaşı ve küresel enerji krizinin yarattığı aşırı volatilite sonrasında, 2024’ten bu yana çelik üretimindeki düşüş, yaptırımlar ve karşılıklı vergiler koklaşabilir taş kömürü piyasasında ciddi bir fiyat hassasiyeti oluşturdu.
ABD Senatosunun üretim ve ihracatın sürdürülebilmesi için koklaşabilir taş kömürü üreticilerine %2,5 oranında vergi teşviki sağlayan ve devlet payını geçici olarak %12,5’ten %7’ye indiren düzenlemeyi onaylaması üreticilerin destek ihtiyacını ortaya koyuyor. Rusya da maden vergisi ve sigorta yükümlülüklerinin ödemesini 2025 sonuna kadar ertelemiş durumda.
Avustralya’da bazı üreticilerin baskı altında olduğu ve ihracat fiyatlarının uzun süre 170$/mt FOB’un altında kalmasının üretim riskleri doğurduğu belirtiliyor.
Küresel çelik piyasasının görünümü zayıf olsa da koklaşabilir taş kömürü piyasasında arz yönlü endişeler fiyatların sertçe düşmesini engelliyor. Ayrıca hem Çin hem AB’de düşük emisyonlu üretim yöntemlerine geçişin beklenenden yavaş ilerlemesi ve yüksek fırın bazlı üretimin kârlılığını koruması nedeniyle koklaşabilir taş kömürü talebinin kısa vadede keskin bir düşüş göstermesi beklenmiyor.
Bu durum, özellikle ithalata bağımlı Hint çelik üreticilerini zorlamaya devam edecek gibi görünüyor.
Kaynak: BigMint
