Piyasa oyuncularına göre Avrupa Birliği’nin Rusya’dan ithal slab kotasını 4 yıl daha uzatma ihtimali arttı. Rusya merkezli NLMK’nın bağlı kuruluşu NLMK Belgium (NBH) konu hakkında aktif olarak lobi çalışmaları yürütüyor. Avrupa Komisyonu henüz resmi bir karara varmamış olsa da birçok piyasa oyuncusu sürenin uzatıldığını düşünüyor.
AB Rusya’ya karşı getirdiği 8. yaptırım paketinde 2022 yılının Ekim ayından 2024 yılı Eylül ayının sonuna kadar geçerli olmak üzere 7,5 milyon mt’luk slab ithalat kotası belirlemişti. Daha sonra Rusya çıkışlı yarı mamul ithalatı yasaklanacaktı. Söz konusu kotanın çoğunu hala doğrudan yaptırıma tabi olmayan NLMK Group kullanarak Belçika, Fransa, Danimarka ve İtalya’da bulunan bağlı kuruluşlarına slab tedarik etti. Sonuç olarak lobi çalışmalarını yürüten NBH olsa da diğer birçok Avrupalı haddeci de Rusya’dan slab ithalatına uygulanan yasak ve savaş nedeniyle Ukrayna’dan slab tedarikinin azalmasının Avrupa piyasasında yarı mamul sıkıntısı yaratacağı gerekçesiyle NBH’ye katıldı. Özellikle Çek Cumhuriyeti 2024 yılının Eylül ayından sonra da Rusya’dan çelik ithalatına izin verilmesini istiyordu.
Daha önce savaşın başlamasından bu yana çelik de dahil olmak üzere yaptırıma tabi Rusya çıkışlı ürünlerin çok daha düşük fiyatlara satıldığını göz önüne alan EUROFER Rusya’dan slab ithalatına muafiyet uygulanırsa Avrupa’daki adil rekabet koşullarının bozulacağını belirtmişti. Bazı uzmanlar Rusya’dan Avrupa’ya ihraç edilen slab için indirim oranının 2022 yılında %10-20, bu yıl ise daha da yüksek seviyelerde olduğunu bildirdi. Öte yandan Ukrayna merkezli Metinvest’in Avrupa’da bulunan varlıkları da dahil olmak üzere bazı Avrupalı slab ithalatçıları Rusya’dan alım yapmaktan kaçındığından Çin, Endonezya, Malezya, Hindistan, Vietnam ve Güney Kore gibi alternatif pazarlardan slab alımı yapılıyor.
Birçok kaynağa göre şu anda Avrupa Komisyonu kotayı dört yıla kadar uzatabilecek gibi görünüyor. Edinilen ön bilgilere göre kota tonajı azaltılabilir ve yalnızca yaptırıma tabi olmayan Rus üreticiler için geçerli olabilir. Öte yandan Rusya merkezli Severstal savaş başladığından bu yana Avrupa pazarındaki varlığını sona erdirdiği ve Evraz AB’ye sınırlı hacimlerde satış yaptığı için sürenin uzatılmasının çok bir değişiklik yaratmayacağı düşünülüyor. Ayrıca ithalat verilerine göre, Ekim 2022-Eylül 2023 döneminde Avrupa Rusya’dan yaklaşık 2,8 milyon mt slab ithal ettiğinden Rusya öngörülen 3,75 milyon mt’luk kotayı bile dolduramadı.
Avrupa Komisyonu Rusya’dan slab ithalatına yönelik kotanın süresini uzatırsa yassı mamul ithalatına yönelik düzenlemelerde sıkıntı yaşanabilir. Daha önce AB’nin Rusya’dan ithal slabı yasaklamasının ardından diğer ülkelerde Rusya çıkışlı slab kullanılarak üretilen yassı mamul ithalatına da kısıtlama getireceği düşünülüyordu. Söz konusu kısıtlama Türkiye’yi olumsuz etkileyecek, hatta bugünlerde alıcıların tedarikçilerden hammadde menşesi sertifikaları talep ettiği görülüyor.
Rusya’dan ithal slab için resmi bir kararın yanı sıra piyasa oyuncuları 12. yaptırım paketinin açıklanmasını da bekliyor. Rusya’dan pik demir ve demir cevheri ithalatına kısıtlamalar getirileceği tahmin ediliyor ve önlemin kısa zamanda açıklanacağı düşünülüyor. Bir tüccar, “NLMK’nın slab ithalat kotasının süresinin uzatılması konusunda aktif olarak lobi çalışmaları yürütmesi, slab tedarikine izin verilirse 12. yaptırım paketinde pik demir ithalatının [Avrupalı üreticiler için diğer başlıca hammaddeler] yasaklanabileceğine yönelik söylentileri tetikledi,” şeklinde konuştu.
