Avrupa Konseyi 18 Aralık tarihinde Rusya’ya yönelik 12. yaptırım paketini kabul ettiğini açıkladı. Yeni yaptırım paketine göre pik demir ve sıcak briketlenmiş demir ithalatı 2024-2025 yıllarında kotaya tabi olacak ve 2026 yılından itibaren yasaklanacak. Ayrıca yarı mamul kotaları da 4 yıl daha uzatıldı. SteelOrbis’in görüştüğü çelik ve hammadde piyasası oyuncuları söz konusu önlemleri yetersiz gördüklerini ve önlemlerin etkisinin 2025 yılından itibaren artacağını ifade etti.
Pik demir ve sıcak briketlenmiş demir
5. yaptırım paketinden sonra başlayan uzun tartışmaların ardından Avrupa Konseyi bu kez Rusya’dan yapılan pik demir ithalatını da kısıtlamalara dahil etti. Ülkeden yapılan pik demir ithalatı 2024 yılında 1,14 milyon mt, 2025 yılında ise 700.000 mt’luk kota ile sınırlı olacak. Kotalar bu yılki ithalat tonajına kıyasla düşük ama söz konusu ürünlerin ithalatının tamamen yasaklanması için lobi çalışmaları yapan Ukraynalı üreticiler genel olarak hayal kırıklığına uğradı. Rus bir pik demir tedarikçisi, “Kota tonajı ancak 2025 yılında azalacak, buna daha zaman var. Ancak 2024 yılı tonajları gayet iyi,” şeklinde konuştu. Başka bir Rus üretici ise, “[AB tarafından] Rusya çıkışlı pik demir girişine izin verildi. Ben durumu böyle görüyorum,” dedi.
Bu yıl Avrupa’nın Rusya’dan pik demir ithalatının 1,8 milyon mt seviyesine kadar çıkacağı ve bu ithalatın 1,5 milyon mt’unu İtalya’nın yapacağı tahmin ediliyor. Bir kaynak, “Bu yıl arz arttı. Kota kapsamındaki 1,14 milyon mt 2022 yılındaki ithalatla aynı seviyede ve 700.000 mt da 2021 yılındaki ithalat tonajına yakın,” dedi.
SteelOrbis’in görüştüğü piyasa kaynaklarının çoğu yaptırımların beklenenden daha hafif olduğu ve önümüzdeki yıl Rusya’nın AB’ye pik demir veya sıcak briketlenmiş demir satışlarında gözle görülür bir düşüşe yol açmayacağı konusunda hemfikir. Ancak Avrupalı bir tüccar, “Bu durumun etkisinin önümüzdeki yılın ikinci yarısından itibaren özellikle dökümhaneler tarafından daha çok hissedileceği düşüncesindeyim,” yorumunu yaptı.
AB Rusya’dan pik demir ve sıcak briketlenmiş demir ithalatına yönelik yasağı 2026 yılına erteledi. Rusya’dan doğrudan indirgenmiş demir ithalatı ise 2024 ve 2025 yıllarında sırasıyla 1,14 milyon mt ve 651.906 mt kotaya tabi olacak.
Geçtiğimiz haftanın sonunda, SteelOrbis’in Karadeniz çıkışlı (Rusya ve Donbass’tan sevk edilenler de dahil olmak üzere) pik demir için referans fiyatı iki hafta öncesine kıyasla ortalama 12$/mt artarak 375-390$/mt CFR bandında yer almıştı. Geçtiğimiz ay 150.000 mt’a varan satışların ardından pik demir teklif tonajlarının sınırlı olduğu ve başlıca bir üreticinin 400$/mt FOB’dan teklif verdiği görülüyor. Bir tüccar, “[Başlıca Rus üretici] satışlarını kapattı ve Ocak ayında daha yüksek seviyelerden bağlantı yapmayı hedefliyor. Donbass’tan sevkiyat yapan üreticiler kütük üretimine yoğunlaştığından pik demir için halen teklif vermiyor. Fiyatların yüksek olmasının tek sebebi bu,” şeklinde konuştu. Rusya çıkışlı mevcut fiyatlar Kasım sonunda 395$/mt CFR’dan bağlantı gerçekleştiren İtalyan alıcılar tarafından çok yüksek bulunuyor.
Slab
Rusya çıkışlı slab ithalatına yönelik kotalar 4 yıl daha uzatıldı ancak kota tonajı her yıl için kademeli olarak azaltıldı. AB 2024 yılının Ekim ayından 2028 yılı Eylül ayı sonuna kadar toplam 8,5 milyon mt’luk slab ithalat kotası belirledi. Bugün itibarıyla 2024 yılının Ekim ayına kadar 3,7 milyon mt seviyesinde yer alan ve sonrasında her yıl kademeli olarak azalacak olan kota, 2028 yılında 2,06 milyon mt’a düşecek. Tonajın çoğunu Avrupa’daki NLMK tesisleri kullanacak.
Söz konusu kota miktarını yorumlayan bir pik demir satıcısı, “Hiç yoktan iyidir ancak yine de bu yarım önlemler hayal kırıklığı yaratıyor. Üstelik slab ithalat kotasının süresinin uzatılması [teorik olarak pik demir ve sıcak briketlenmiş demir için de uzatılabileceğinden] kötüye işaret ediyor. Ayrıca pik demir ithalatı tam olarak yasaklanmadığından Rus üreticiler önlemlere hile karıştırmak isteyebilir,” dedi. Bir tüccar da, “Yani yeni paketle daha önceki önlemler hafifletilmiş oldu,” şeklinde yorum yaptı.
“Avrupa Birliği’ne üye devletler Rusya çıkışlı yüksek oranda karbon içeren yarı mamul ithalatına daha fazla muafiyet tanıyarak tarihi bir hata yaptı. Bu karar yalnızca AB’nin Rusya’ya karşı yaptırımlarını zayıflatmakla kalmıyor, aynı zamanda AB’nin iklim hedeflerine ters düşen bir sistemi körüklüyor,” şeklinde konuşan Avrupa Çelik Birliği’nin (EUROFER) Genel Direktörü Axel Eggert, “AB’de faaliyet gösteren Ukraynalı haddeciler yarı mamul ithalatını Rusya dışındaki ülkelerden yapabiliyorsa neden diğer ithalatçılar da aynısını yapamıyor?” diye ekledi.
AB, Rusya’dan slab ithalatına uyguladığı kotanın süresi dışında üçüncü ülkeler tarafından Rusya çıkışlı slab kullanılarak üretilen ve ihraç edilen sıcak rulo saca yönelik önlemlerin süresini de dört yıl uzattı. Dolayısıyla Türk üreticiler Rusya çıkışlı slab alımı için görüşmelerini artırabilir. Rusya’dan alıma yanaşmayan Türk üreticiler bir önceki alımlarını Malezya, Endonezya ve Suudi Arabistan’dan gerçekleştirmişti. Bir tüccar, “NLMK üretimi [slab] Türkiye için cazip olacak. Severstal yaptırımlar sebebiyle tercih edilmiyor ve aynı durum Evraz için de geçerli. Severstal üretimi slab kullanılarak üretilen ruloların Avrupa’ya sevkiyatını yasaklayan bir denetim aracı olduğunu düşünüyorum. Aksi halde bu doğrudan hile olur,” ifadelerini kullandı.
AB paslanmaz dışındaki alaşımsız çelikten yarı mamul (7224 90 kodu altında kayıtlı) ithalatına önümüzdeki dört yıl boyunca toplam 426.321 mt’luk kota uygulayacak. Ayrıca %0,25'ten az karbon içeren kare kütük (7207 11 kodu altında kayıtlı) ithalatı daha önce açıklanan önlemlere paralel olarak 2024 yılı Nisan ayından itibaren yasaklanacak.
