Haziran ayında Türk lirası aylık %25,5 değer kaybederek dolar karşısında şimdiye kadar kaydedilen en zayıf seviye olan 26,06 TL’yi gördü. Seçimlerin tamamlanmasından bu yana aşağı yönlü hareket eden liradaki bu değer kaybı, Merkez Bankası’nın para politikasında yaptığı değişiklik kapsamında politika faizini 650 baz puan artırmasıyla hız kazandı. Bu kapsamda Merkez Bankası, 22 Haziran tarihinde politika faizini 2021 yılının Mart ayından bu yana ilk defa artırarak %8,5’ten %15’e yükseltti.
Haziran ayında Türk lirası dolar karşısında rekor seviyeyi gördü
Para politikası, enflasyonda belirgin bir iyileşme sağlanana kadar, ihtiyaç duyulduğu müddetçe kademeli olarak daha da sıkılaştırılacak. Yayımlanan resmi verilere göre, ülkede yıllık enflasyon Mayıs ayında %39,59 seviyesinde yer aldı. Yıllık enflasyon geçtiğimiz yılın Ekim ayında %85,51 seviyesinde kaydedilmişti. Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, ‘öngörülebilir para politikası ve serbest kur rejimi sayesinde Türk lirasının yeniden istikrar kazanacağını ve güvenilir bir para birimi haline geleceğini’ ifade etti.
Türkiye çelik sektörü ise üretimde büyük ölçüde ithal hammaddeye ve dolayısıyla doğrudan döviz kuruna bağımlı durumda. Ülkenin hurda ihtiyacının yaklaşık %65-70’i ithalat yoluyla karşılanıyor ve bu alımlar çoğunlukla ABD doları cinsinden yapılıyor. Bu durum özellikle elektrik ark ocaklı uzun mamul üretimini olumsuz etkiliyor.
Haziran ayında Türkiye’de elektrik ark ocağı bazlı inşaat demiri üretim maliyetleri azalan enerji maliyetleri ve hurda fiyatları nedeniyle ABD doları bazında 25$/mt düşüşle 575-585$/mt fabrika çıkışı aralığına geriledi. Ülkede HMS I/II 80:20 kalite hurda için en yüksek fiyat Haziran ayının ilk haftasında 389$/mt CFR’a çıktı. Ay sona erdiğinde gösterge hurda fiyatları Mayıs ayının sonunda kaydedilen seviyelere kıyasla yaklaşık %2 düşüşle ortalama 374-379$/mt CFR aralığında yer aldı. Haziran ayında kaydedilen düşüşler nedeniyle FOB bazındaki ortalama inşaat demiri fiyatları 15$/mt düşüşle 625-630$/mt FOB aralığına geriledi ve Türk inşaat demiri üreticilerinin kârı FOB bazında 40-45$/mt’a yükseldi.
Türkiye'de inşaat demiri (elektrik ark ocaklı üretim) FOB bazında ihracat kâr marjı
Daha sonra ülkede elektrik ark ocağı bazlı inşaat demiri üretim maliyetleri artan hurda fiyatları nedeniyle %20 artışla 15.000-15.200 TL/mt fabrika çıkışı aralığına çıktı. Türk üreticiler yerel hurda alımına odaklandı ve alım fiyatlarını artırarak iyi miktarda hurda satın aldı. Bazı yerel hurda satıcıları daralan kâr marjları nedeniyle mevcut fiyatı düşük bulurken, ülkenin özellikle güneydoğu bölgesindeki hurda akışının güçlü olduğu gözlendi. Türk üreticiler Haziran ayında hurda alış fiyatlarını 250-850 TL/mt yükseltti ancak Türk lirasında görülen büyük değer kaybı yukarı yönlü düzeltmelere rağmen dolar bazındaki fiyatların 40-55$/mt düşmesine neden oldu. Söz konusu ayda Türkiye yerel hurda piyasasında fiyatlar Mayıs ayında kaydedilen 7.750-7.850 TL/mt’a (kur oranı 1$ = 20,76 TL olmak üzere 370-380$/mt) kıyasla 7.850-8.675 TL/mt (kur oranı 1$ = 26,06 TL olmak üzere 300-335$/mt) aralığından bildirildi.
Haziran ayında sanayide kullanılan doğal gaz fiyatları aylık %5 ve yılın başına kıyasla iki kat düşüşle 1.000 metreküp başına 8.520 TL’ye geriledi. Ayrıca sanayi kullanıcıları için elektrik fiyatları aylık yaklaşık %15 düşüşle 1,6-1,7 TL/kWh (Ocak ayında 3,5-3,7 TL/kWh) aralığında yer aldı. Ülkede 2022 yılı Aralık ayından bu yana enerji fiyatlarında kaydedilen kademeli düşüşe rağmen AB’de enerji yoğun sektörlere verilen destekler, 2022 yılı Ağustos ayından bu yana Türk lirası üzerindeki baskı, devam eden koruma önlemleri ve küresel çelik talebindeki düşüş gibi faktörler ülkenin çelik ihracatında düşüşe neden oldu.
Türkiye’de inşaat demiri (elektrik ark ocaklı üretim) fabrika çıkışı bazında kâr marjı
Türk lirası bazındaki hammadde fiyatlarının artması sonucu çelik üretim maliyetleri Haziran ayında 2.500-2.700 TL/mt yükselerek 15.000-15.200 TL/mt seviyesini gördü. Aynı zamanda ortalama inşaat demiri fiyatları yalnızca 1.750 TL/mt artarak KDV hariç 14.700-14.800 TL/mt fabrika çıkışı bandında yer almaya başladı. SteelOrbis’in verilerine göre, liranın değer kaybı sonucu yerel elektrik ark ocaklı inşaat demiri üreticilerinin kâr marjları eksiye düştü. Yerel inşaat demiri fiyatları son 20 ayda ilk kez üretim maliyetlerinin altına indi. Bu durum ilk kez 2021 yılının Kasım ayında yaşanmıştı. Ayrıca Türk üreticilerin ihracat piyasalarından elde ettiği marjların iç piyasadaki zararlarını kapatacak kadar yeterli olduğu da gözleniyor.
Lira ABD doları karşısında durmadan değer kaybediyor ve yerel tüccarlar stoklarını artırma eğilimi gösteriyor. Liranın değer kaybı Türkiye ekonomisinin ihracat piyasalarına dönüş yapıp buradaki fırsatlardan faydalanması için imkan yaratabilir. Ancak Türk üreticiler çelik üretiminde ithal hammaddeye doğrudan bağımlı olduğu için bu durum metalürji sektörü açısından geçerli olmayacak gibi görünüyor.
Türkiye çelik ve hurda piyasalarına ilişkin ayrıntılı bilgilere web sitemizde aylık olarak yayımlanan “Türkiye hurda ve çelik piyasaları” raporumuzdan ulaşabilirsiniz.
