Ukraynalı çelik üreticisi Metinvest Group’un üst düzey yöneticisi Oleksandr Vodoviz, 1 Ocak 2026 tarihinde yürürlüğe girecek olan Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması’nın (SKDM) Ukrayna’nın ekonomisine ciddi bir darbe verebileceği konusunda uyarıda bulundu.
Kiev’de düzenlenen “Entegrasyon Yolunda: Ukrayna’nın AB Üyeliği için Hükümet ve İş Dünyası Arasındaki Diyalog” başlıklı konferansta konuşan Vodoviz, AB’nin iklim politikasının çevre korumadan çok pazar koruma aracına dönüştüğünü ve bu durumun Ukrayna’nın savaş sonrası sanayi toparlanmasını tehlikeye atabileceğini söyledi.
İngiltere merkezli denetim ve danışmanlık hizmetleri şirketi Ernst & Young ile Ukrayna İşverenler Federasyonu tarafından yapılan bir araştırma, SKDM’nin planlandığı gibi uygulanması halinde Ukrayna’nın gayrisafi yurt içi hasılasının 2026 yılında %5 ve 2030 yılında ise %10 düşebileceğini ortaya koydu.
Erteleme ve alternatif çözümler için çağrı yapıldı
Vodoviz, Ukrayna hükümeti ve AB’den, savaş sona erene kadar SKDM kapsamındaki yükümlülüklerin ertelenmesini veya uyumluluk için alternatif çözümlerin bulunmasını istedi. Vodoviz sözlerine, “SKDM, ekonomimizin ciddi bir darbe alması demek. Ülkemiz savaşta olduğu için bu dönemi nasıl erteleyebileceğimize veya 1 Ocak’tan itibaren verginin uygulanmasını önlemek için Avrupa Birliği’ne hangi alternatif taahhütlerde bulunabileceğimize dair ortak bir çözüm aramamız gerekiyor,” şeklinde devam etti.
AB’li çelik üreticilerinin karbonsuzlaşmak ve çevre standartlarına uyum sağlamak için milyarlarca avroluk hibe aldığını ifade eden Vodoviz, savaş zamanındaki finansal kısıtlamalar ve yeşil finansmana sınırlı erişim nedeniyle Ukrayna’daki üreticilerin benzer bir destek görmediğini belirtti.
Vodoviz, “AB’li üreticilerle nasıl rekabet edebiliriz? Bizim benzer fırsatlarımız yok. Bu nedenle SKDM’nin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren en az beş yıl ertelenmesini talep ediyoruz ve bu talebin kabul görmesini umuyoruz,” ifadelerini kullandı.
Yeşil geçişte şartlar eşit değil
Vodoviz, AB’nin karbonsuzlaşma modelinin henüz Ukrayna’nın ekonomik koşullarıyla uyumlu olmadığını vurguladı. Avrupalı üreticiler sübvansiyonlardan ve karbon tahsisatlarından faydalanırken, Ukraynalı ihracatçıların SKDM maliyetlerini doğrudan üstlenmek zorunda kaldığını ve bu durumun en büyük ihracat pazarlarındaki rekabet gücünü tehdit ettiğini dile getirdi.
Benzer bir yerel karbon fiyatlandırma veya telafi mekanizmaları olmadan Ukrayna’nın AB’ye çelik ihracatında rekabet gücünü bir gecede kaybedebileceğinin ve bu durumun endüstriyel üretim ile istihdamı daha da zora sokabileceğinin altını çizdi.
ETS entegrasyonu ve şeffaflığa ilişkin endişeler var
Vodoviz, Ukrayna hükümetine merkezi karbon ödeme fonu yerine AB’ninkine benzer şeffaf, piyasa temelli bir emisyon ticareti sistemi (ETS) oluşturma çağrısında bulundu. Karbon gelirlerini toplamak ve yeniden dağıtmak için devlet tarafından yönetilen bir fonun verimli ve şeffaf olmayabileceğini söyledi.
Bunun yerine Vodoviz, AB’nin ETS’sine entegre olmayı, aynı zamanda karbon gelirlerinin yeni projeler üzerinden şirketlere geri ödenmesi önerisinde bulundu.
