Birkaç yıldan bu yana İran çelik endüstrisinin haddeleme kısmında faaliyet gösteren İran özel sektörü, yeni çelik tesislerine yatırım yaparak özellikle yarı ürün üretimine odaklanmayı planlıyor.
İnşaat demiri üreten haddehane Steel Alborz'un idare direktörü ve ayrıca şu an Bandar Abbas'ta inşası süren bir çelik ergitme tesisi olan Gambron Steel Co'nun yönetim direktörü Bay Hasan Mosayeb Zahed, İran Maden ve Madencilik Sanayi Kalkınma ve Yenileme Organizasyonu (IMIDRO) ile yaptığı röportajda İran çelik endüstrisinde özel sektörün gelişiminden bahsetti:
IMIDRO: İran özel sektörü, İran yılı 1385'te (21.03.2006 - 20.03.2007) İran'daki çelik endüstrisinin durumunu nasıl görüyor? Hükümet ile özel sektör arasındaki ilişkiler nasıldı?
HMZ: 1385 yılında inşaat faaliyetleri arttı ve bu nedenle çelik açısından iyi bir pazara sahiptik. İranlı yetkililer, özel sektörle olabildiğinde çok iş birliğine gittiler.
IMIDRO: Özel sektör, çelik ürünlerini TME'ye (Tahran Metal Borsası) tedarik etmekle ilgileniyor mu?
HMZ: Evet, özel sektör, TME'ye ürünlerini tedarik etmek ister, ancak aynı koşullar, yeterli seviyede hammadde (demir cevheri) tedariki ve yüksek üretim hacmine sahip Esfahan Steel Co gibi devlete ait tesisler için de geçerli. İhtiyacı olan yarı ürün hammaddelerini (kütük, slab, blum ve ingot) global fiyatlardan ithal ettiği için üretim maliyetleri fazla olduğundan çelik endüstrisinin özel sektörü devlete ait tesislerle rekabet edememektedir. Şu an üretim ve diğer muhtelif maliyetler dikkate alındığında, maliyet fiyatları ve satış fiyatları aşağı yukarı aynı. Bu da şu an bu sektörde çok fazla kar elde edilemeyeceği anlamına gelmektedir.
IMIDRO: Özel sektör ürünleri ne zaman TME'ye girebilecek?
HMZ: Öncelikle, ürünlerin belirli bir standarda ulaşması gerekmektedir. Bu nedenle, TME'nin ürünlerin kalitesinden ve öngörülen standartlara uygun olduğundan emin olması gerekmektedir.
IMIDRO: Steel Alborz TME'ye girmeye hazır mı?
HMZ: Evet, hazırız.
IMIDRO: TME'ye hangi ürünleri tedarik edeceksiniz?
HMZ: Zaten inşaat demiri üretiyoruz, bu ürünü TME'de satmaya hazırız. Ancak yeni tesis (Gambron Steel Co) değişik ürünler üretecek. Bu nedenle, ancak üretim başladığı zaman Gambron Steel'in hangi ürünlerinin TME'de satılacağına karar verebiliriz.
IMIDRO: Dünyadaki çelik fiyatlarındaki dalgalanmanın İran'daki özel çelik sektörü üzerinde ne gibi etkileri vardır?
HMZ: Özel sektör şu an tüm yarı ürün ihtiyaçlarını (kütük, slab, blum, ingot) ithal etmektedir, bu nedenle global fiyat dalgalanmalarının kesinlikle İran özel sektörü tarafından üretilen çelik ürünlerin fiyatları üzerinde etkisi vardır. Bu arada, İran'a ihracat yapan ülkeler yerel kararlar veya politikalara göre ihracat fiyatlarını belirlediğinden söz konusu politikalar, yabancı tedarikçilerin fiyatları üzerinde etkili olabilmektedir.
IMIDRO: 1386 yılı için çelik pazarını nasıl görüyorsunuz?
HMZ: Çelik için olumlu bir görünüm bekliyoruz ve 1385 yılında olduğu gibi 1386 yılında da inşaat sektöründe patlama beklediğimiz için 1386 yılında (21.03.2007 - 20.03.2008) çok sayıda satış gerçekleşeceğini düşünüyoruz.
IMIDRO: Özel sektörün, İran hükümetinden ne gibi beklentileri bulunmaktadır?
HMZ: Ne yazık ki, tüm sorunlarımızı hükümete yüklüyoruz ve sanıyoruz ki, üreticiler için her şey hükümet tarafından ayarlanmalı ve çözülmeli. Şu ana kadar hükümet ve diğer otoriteler, özel sektörün ihtiyaçlarını karşılamak için, özel sektöre yapılacak demir cevheri tedariki konusu dışında ellerinden geldiği kadar yardımcı oldular. Özel sektörün bu talebinin de içinde bulunduğumuz yıl içinde (1386) ele alınacağını umuyoruz.
IMIDRO: Geçtiğimiz yıl (İran yılı 1385) açıklanan 44 nolu tüzük ışığında özel sektör artık İran'dan devlete ait tesisleri satın alabiliyor mu?
HMZ: Mobarakeh Steel gibi devlete ait şirketlerin bazı hisseleri geçtiğimiz yıl (1385) bitmeden Tahran Metal Borsası'nda satıldı. Ancak bu sadece hisselerin devredilmesi idi, asıl önemli olan söz konusu şirketlerdeki yönetimin de devredilmesidir. İranlı otoriteler, hisselerini sattıkları şirketlerin yönetimini de özel sektöre vermeli ki, böylece söz konusu şirketler adına özel sektör karar alabilsin. Kısacası, hisselerin özel sektöre satılması, hatta büyük oranda hisselerin satılması, yönetim hükümette kaldığı sürece 44 nolu tüzüğe uygun şeklinde yorumlanmamalıdır.
IMIDRO: Özel sektör, daha önce de yarı ürünlere yatırım yapmak için herhangi bir adım atmış mıydı? Ya da özel sektörün, bu şekilde bir atmaya gücü var mıydı?
HMZ: Özel sektörün başından beri böyle bir gücü vardı. Ancak genel olarak dünya çapında özel sektör, ilk olarak çelik üretiminin haddeleme kısmına girmiştir. Türk özel sektörü de, diğer aşamalara geçmeden önce haddehane kurarak çelik sektörüne girmiştir. Türkiye şu an, %90'ı özel sektörün katkısıyla olmak üzere yılda yaklaşık 27 milyon mt çelik üretmektedir. İran özel sektörü, ülkedeki yarı ürün üretimiyle ilgili birkaç girişimde bulunmuştur. Bandar Abbas'ta kurulu tesisimiz Gambron Steel, yakın zamanda faaliyete geçecek.
IMIDRO: Projenin şu anki durumu nedir ve tesis ne zaman faaliyete geçecek?
HMZ: I profil, U profil ve köşebentlere yönelik üretim hattının %50'si tamamlandı ve bu tesis, İran yılı 1386'da faaliyete geçecek. Hurda kullanacak ergitme tesisi, üretime 1387 yılında (21.03.2008 - 20.03.2009) geçecek.
IMIDRO: Gambron Steel'in kapasitesi nedir?
HMZ: Gambron Steel'in ergitme biriminin yıllık kapasitesi 2 milyon mt'dur.
IMIDRO: Kurulacak konsorsiyumdan sonra Gambron Steel'in üretiminde ne gibi gelişmeler beklenmektedir?
HMZ: Konsorsiyum kurma kararından sonra Sanayi ve Maden Bakanı tarafından yapılan açıklamaya göre 1.5 milyon mt ham çelik üretimi için gerekli demir cevherinin hükümet tarafından tedarik edilmesi gerekmektedir. Konsorsiyum için kayıt işlemleri başlatıldı ve tesis yasal faaliyetlere başladıktan sonra yarı ürün üretimini planlayacak.
IMIDRO: Özel sektör, İran'daki pazar talebini karşılayabilir mi?
HMZ: Yeterli seviyede demir cevheri özel sektöre tedarik edilirse (böylece özel sektör demir cevherini ithal etmek durumunda kalmaz) özel sektör, devlete ait tesislerle birlikte İran'daki piyasa talebini karşılayabilir.
IMIDRO: Bina fiyatları, çelik fiyatlarından ne derece etkilendi?
HMZ: Binalarda bir m² için genelde 50 kg çelik gerekir. Çeliğin mevcut fiyatı düşünüldüğünde, bina fiyatlarının çok önemli bir kısmını oluşturmadığını görürüz. Bina sektöründe yakın zamanda görülen güçlü dalgalanma, arazi fiyatlarındaki artışla ve talepteki yükselmeyle bağlantılıdır.
IMIDRO: Eklemek istediğiniz başka yorumunuz var mı?
HMZ: Sadece İranlı yetkililerden Gambron Steel tesisine demir cevheri tedarikini garanti etmelerini rica ediyorum.
