Avrupa Komisyonunun bu hafta yayımlayacağı Çelik ve Metal Eylem Planı’nın taslağına göre AB ülkeleri harici ihracatçıların koruma önlemlerini ihlal etmeye yönelik eğilimindeki artış sebebiyle ithal edilen ürünün hammaddesinin menşe ülkede “eritilmesi ve dökülmesi” şartı getirilecek.
Buna göre artık, ürünün menşesi geleneksel menşe kurallarına göre değil, metalin daha sonra işlendiği yere bakılmaksızın başlangıçta eritildiği yere göre belirlenecek. Bu da üründe minimal işlemler yaparak menşesini değiştirme olasılığını ortadan kaldıracak ve menşe takibinde daha fazla netlik sağlayacak.
Yüksek vergiye tabi olan menşelerden satın alınan ürünleri işleyip AB'ye ihraç eden tedarikçileri hedef alan bu kısıtlama, bölgeye çelik satan tedarikçilerde endişeye yol açtı. Özellikle yeniden haddelemek üzere Çin'den sıcak rulo sac alımı yapan Türkiye ve Vietnam gibi ülkelerden yapılan kaplamalı ve soğuk rulo sac ithalatına yönelik endişeler var.
Türk üreticilerin Çin'den sıcak rulo sac ithal ederek dahilde işleme rejimi kapsamında işleyip ihraç ettikleri ve böylece ithalat vergisine tabi olmadıkları göz önüne alındığında, artık bunun yerine kendi üretimleri sıcak rulo sacı kullanmak zorunda kalacakları için kârlılıklarının olumsuz etkileneceği düşünülüyor. Bu yüzden Türkiye'nin Çin'den sıcak rulo sac ithalatı azalabilir. Türk bir kaynak, “[AB'de] zaten vergi ve kotaya tabiyiz. Diğer ülkelere ayrılan kotaya da üst sınır getirildi. Şimdi de Çin'den ithal sıcak rulo sacı hammadde olarak kullanamayacağız. Slab tarafında bir sorun yok ancak sıcak rulo sac büyük bir etki yaratacak,” şeklinde konuştu. Gümrük verilerine göre 2024 yılında Türkiye Çin'den yıllık %9 artışla 1,7 milyon mt sıcak rulo sac ithal etti. Geçtiğimiz yılın Ekim ayında Türkiye Çin'den ithal sıcak rulo saca %17-43,31 arasında değişen oranlarda antidamping vergisi getirmişti.
Buna ek olarak tarihsel olarak Çin'den büyük tonajlarda sıcak rulo sac ithal eden ve AB'ye yassı mamul tedarik eden Vietnam da benzer sıkıntılarla karşılaşabilir. Ancak Vietnam'ın ABD'ye kaplamalı ve soğuk rulo sac satarken Çin menşeli hammadde kullanımı nedeniyle benzer sorunlarla daha önce de karşılaştığı göz önüne alındığında, bazı kaynaklar Türkiye ile karşılaştırıldığında Vietnam'ın bu kısıtlamadan daha az etkileneceğini düşünüyor. SteelOrbis'e konuşan bir kaynak, “Vietnam Çin'den ithal sıcak rulo saca antidamping vergisi getirdiğinden daha az sıkıntıyla karşılaşacak. Bakıldığında durum Vietnam'ın ABD'ye yönelik satışlarında yaşadığıyla aynı olduğundan Vietnamlı tedarikçiler zaten uzun zamandır [yerel veya Japonya çıkışlı sıcak rulo sac kullanarak] Çin çıkışlı sıcak rulo sacı hammadde olarak kullanmaktan kaçınıyor. Bu nedenle asıl problemi Vietnam değil Türkiye yaşayacak,” dedi. Kaynaklara göre 2024 yılında Vietnam Çin'den yıllık %37,2 artışla yaklaşık 9,03 milyon mt sıcak rulo sac ithal etti. İthalattaki bu artış, Çin'den ithal sıcak rulo saca 7 Mart tarihinden itibaren 120 gün geçerli olmak üzere %19,38-27,83 oranları arasında antidamping vergisi getirilmesine yol açtı.
Komisyon, kapasite fazlasının üçüncü ülkelerdeki üreticilerin yerel veya diğer Avrupa dışı pazarlardan satın aldıkları tonajları AB’ye ihraç etmesinin önüne geçebilmek için dikkatli olmaya devam edeceğini ifade etti. Bu nedenle, Avrupa çelik sektörünü korumak amacıyla ticaret akışı daha iyi takip edilecek ve “zarar tehdidi” görülmesi halinde soruşturmalar başlatılacak.
Öte yandan taslakta, 2025 yılının üçüncü çeyreğine kadar komisyonun 30 Haziran 2026'da sona erecek mevcut önlemlerle eşdeğer düzeyde koruma sağlayan uzun vadeli bir önlem önereceği belirtildi. Yeni önlemlerin, mevcut koruma önlemlerinin yerini alarak küresel kapasite fazlasından dolayı ticarete yansıyan olumsuz etkilere karşı aynı düzeyde savunma sağlayacak şekilde ve mevcut önlemler sona ermeden yürürlüğe girmesi bekleniyor.
