2024 yılı küresel çelik sektörü için en zorlu yıllardan biri oldu ve Çin’deki kriz de bunun başlıca nedenlerinden biri olarak öne çıktı. SteelOrbis, Çin çelik sektörünün 2024 yılındaki başlıca gündem maddeleri hakkında piyasa oyuncularının görüşlerini alarak öne çıkan gelişmelerin 2025 yılında da kalıcı olup olmayacağına dair beklentileri masaya yatırdı.
2024 yılında Çin’de:
- Ocak-Kasım döneminde nihai mamul ihracatı yıllık bazda %22,6 artışla 101,2 milyon mt oldu.
- 2024 yılının tamamı için ihracat miktarı 110 milyon mt veya biraz altında bekleniyor.
- Sac/levha ihracatı ilk 11 ayda yıllık %26,5 artışla 68,75 milyon mt’a yükseldi.
- Çelik çubuk ihracatı yıllık %19,1 artışla 11,99 milyon mt, filmaşin ihracatı yıllık %8 artışla 2,39 milyon mt oldu.
- KDV’siz satış kısıtlandı ama tamamen bitmedi.
- Görünür ham çelik üretimi ilk 11 ayda yıllık %5,1 geriledi.
- Demir cevheri ithalatı yıllık %4,3 artışla 1,12 milyar mt oldu.
Çelik ihracatı rekor seviyeye yaklaştı, KDV’siz satışlar devam etti
2024 yılında Çinli çelik üreticileri ve tüccarlar ihracatta oldukça aktifti ve en fazla sevkiyatı yapılan ürünler yassı mamuller oldu. SteelOrbis’in görüştüğü piyasa kaynakları, ihracatta son üç yıldır gözlenen artışın zayıf iç piyasa talebi ve artan üretimin bir sonucu olduğunu ifade etti. 2023 yılında Çin’in çelik ihracatı %36,2 artışla 90,3 milyon mt seviyesine çıkmıştı. 2023-2025 döneminde ihracatın 90-110 milyon mt seviyelerinde kalması bekleniyor ve ancak daha sonra düşüşe geçebileceği ifade ediliyor.
Ülkenin önde gelen ilk 5 çelik üreticisinden bir kaynak, “Başta KDV’siz satışı yapılan mamuller olmak üzere düşük fiyatlı çelik ihracatı dikkat çekiyor ve bu durum denetlenebilir. Böyle bir durum Çin’in ham çelik üretiminde düzenlemeye gitmesine ve yüksek hammadde fiyatlarının gerilemesine neden olur,” dedi ve ülkenin nihai mamul ihracatının 2025 yılında %9-9,5 gerileyebileceğini ifade etti. Farklı görüşler göz önüne alındığında, 2024 yılında Çin’in çelik ihracatının 107-110 milyon mt seviyesinde yer alması bekleniyor. Hem üreticilerden hem de tüccarlardan görüştüğümüz birkaç başka kaynak ise, Çin’in ihracatının önümüzdeki sene %9-11 düşüş kaydetmesini ancak yine de 2023 yılına göre yüksek kalmasını bekliyor.
2023 yılında tüccarların ucuz, KDV’siz Çin çıkışlı mamul teklif edip satmaları piyasa için yeni normal olmuştu. Fakat 2024 yılının Temmuz ayından itibaren Çin limanlarında denetimler sıkılaştırıldı ve başta filmaşin ve sıcak rulo sac olmak üzere KDV’siz mamul sevkiyatları yapıldığı tespit edildi. Bu durum sevkiyatlarda aksamalara yol açtı ve tüccarlar düşük fiyatlı teklifler verme konusunda daha temkinli davranmaya başladı. Piyasa kaynaklarına göre üçüncü çeyrekte piyasada KDV’siz satış yapan tüccarların sadece %40-50 kadarı kaldı. Yılın sonuna doğru bu oranın %20-30’lara düştüğü gözlendi.
Çin’in önde gelen tüccarlarından biri SteelOrbis’e yaptığı açıklamada, “KDV’siz ihracata yönelik tedbirler artacak. Örneğin önümüzdeki yılın ilk çeyreğinde gümrük yetkilileri ihracatçıların vergi ödediklerine dair kanıt göstermeleri konusunda daha ısrarcı davranacak. Öte yandan ihracatçılar vergi geri ödemelerinin geç yapılması riskiyle ve cezalarla karşı karşıya kalacak. Bu da vergi kaçırmalarının önüne geçecek,” dedi.
Küresel piyasanın mevcut durumu göz önüne alındığında, önümüzdeki dönemde ticari önlemler artırılacak. Bu durumun Çin’in ihracatı üzerinde KDV'siz satışlara yönelik tedbirlerin artırılmasından daha fazla baskı yaratması bekleniyor.
Rekabetin zorlaşmasından dolayı Çin’e açılan antidamping soruşturmaları çoğaldı
2024 yılında Çin’den ithal çeliğe yönelik 26 antidamping soruşturması açıldı, bu sayı son beş yılda açılan soruşturmaların üç katından fazla. Ticareti en fazla etkilenen ürünler ise sıcak rulo sac ve yassı mamuller oldu. Soruşturmaların çoğunun 2025 yılında karara bağlanması bekleniyor, en önemlisi de Vietnam’ın Çin’den ithal sıcak rulo saca yönelik açtığı soruşturma.
Vietnam, 2024 yılının ilk üç çeyreğinde Çin’den 2023'ün tamamında ithal ettiğinden çok daha fazla, 6,3 milyon mt sıcak rulo sac ithal etti. Aynı dönemde yerli üreticilerden 5,1 milyon mt sıcak rulo sac alımı yapıldı. SteelOrbis’e konuşan bir tüccar, “Vietnamlı alıcıların hepsi antidamping soruşturmasından çıkacak sonucun çok yakında (hatta bazılarına göre Ocak ayının başında) açıklanmasını beklediğinden yeni alımlar konusunda oldukça temkinli davranıyor,” şeklinde konuştu. Piyasa kaynakları soruşturma sonucunda Çin’den ithal sıcak rulo saca %20-24 vergi getirilmesini bekliyor ve bu durum Çin’in çelik ihracatı üzerinde ciddi bir baskıya neden olacak.
Çin’in diğer ürün segmentlerinde ise Hindistan, Güney Kore, Pakistan ve Tayland gibi pazarlarda yaptırımlardan daha az etkileneceği düşünülüyor.
Öte yandan Çin’in ihracatını destekleyecek ve başka ülkelere yapacağı satışları artırabilecek bazı gelişmeler de olabilir. Bir kaynağa göre, “Yuanın değer kaybı Çinli ihracatçıların rekabetçiliğini artırıyor. Bu durum bazı ihracat pazarlarında Çinli üreticilerin pastadan daha fazla pay almasını sağlayabilir”.
Ayrıca Çin, üretim kapasiteleri hızla artan ASEAN’lı çelik üreticileriyle ciddi bir rekabete girebilir. Üretim kapasitesi arttıkça oluşma riski bulunan arz fazlası nedeniyle Çinli üreticiler başta Orta Doğu ve Latin Amerika olmak üzere talebin sınırlı olduğu uzak pazarlara satış yapmakta zorlanabilir.
Fakat Çinli tüccarlar, en azından uzun mamul piyasasında, yüksek üretim kapasiteleri ve gelişmiş lojistik sistemleri sayesinde rekabetten çekinmediklerini belirtiyor. Öyle ki “Tek Kuşak Tek Yol” politikası ASEAN bölgesinde altyapı ve ekipman üretimini daha da artıracak ve bu sayede inşaat demiri ve filmaşin talebi de giderek artış gösterecek.
Durgun gayrimenkul sektörü çelik tüketiminde düşüşe neden oldu
Makroekonomik açıdan bakıldığında, küresel ekonominin 2025 yılında da nispeten daha zayıf bir büyüme göstermesi bekleniyor. Çin’in ekonomik gelişimi doğrudan ABD’nin izleyeceği politikaya bağlı ve bu da belirsizliğin artacağı anlamına geliyor.
SteelOrbis verilerine göre, bu yılın ilk 11 ayında Çin’de görünür ham çelik üretimi %5,1 düşüşle 834,2 milyon mt seviyesinde kaydedildi. Bu düşüşte gayrimenkul sektöründeki durgunluğun uzun mamul tüketimine olan olumsuz etkisi önemli bir rol oynadı.
2025 yılında Çin'in ekonomik büyümesini ve çelik talebini sınırlayacak temel sektör gayrimenkul sektörü olacak. En az iki büyük ölçekli çelik üreticisinden kaynaklara göre, önümüzdeki yıl gayrimenkul sektörünün çelik tüketimi muhtemelen 10-20 milyon mt azalacak. Bazı kaynaklar ise sektördeki çelik tüketiminin en az 20-25 milyon mt azalacağını belirtiyor. Yine de bu beklentiler, tüketimin yüzdelik bazda çift haneli düşüşler kaydettiği 2024 yılına göre daha iyimser. Öte yandan altyapı, otomotiv, çelik yapı, ev aletleri ve gemi inşa sektörleri dahil olmak üzere diğer sektörlerde görünür çelik tüketiminin yıllık bazda artması, makine sektöründen gelen talebin ise hafifçe düşmesi bekleniyor. Bu yüzden, farklı kaynaklara göre, 2025 yılında Çin'in görünür çelik tüketimi yaklaşık %0,5-2 düşebilir. En kötü senaryo ise tüketimin %3’lük bir düşüş gösterebileceği yönünde.
