2006 yılının ilk beş ayı için Ukrayna hurda pazarı değerlendirmesi.. Veniamin Kramer: Ukrayna Metal Hurda Birliği

Ukrayna'nın yurt içi hurda pazarında zaman zaman hurda toplayıcıları ile tüketicileri ve Ukrayna pazarının diğer oyuncuları arasındaki ilişkilerin gerilmesiyle kendini gösteren şu anki durum, Ukrayna hurda pazarında oyunun kurallarının değiştirilmesine yönelik bir ihtiyaç duyulduğunu gösteriyor. Yasal düzeni değiştirerek sektörel uygulamadaki zorlukları ortadan kaldırmak, hükümet kurumlarının hurda sektörüne yönelik olumsuz tavrını değiştirmek ve toplumu hurda toplayıcılarının karşılaştıkları sorunlarla ilgili bilinçlendirmek amacıyla bazı adımların atılmasına yönelik ihtiyaç gittikçe daha belirgin ve önemli bir hal alıyor. Özellikle ülkede toplanan hurda miktarının düşüşünü sürdürdüğü bu dönemde, mümkün olan en kısa sürede hurda sektörünün sorunlarına çare olacak çözümler bulunmalıdır. Ocak-Mayıs 2006 döneminde Ukrayna metalürji sektöründeki çalışmaların sonuçları 2006 yılının ilk beş ayına yönelik işlemsel verilere göre sanayi üretimi yıllık %2.4 artarken, Mayıs 2006'da ise Mayıs 2005'e göre %10 artış sağlandı. Ülkenin ilk beş aydaki pik demir üretimi yıllık %0.4, ham çelik üretimi %1, işlenmiş çelik üretimi %2, boru üretimi ise %3 arttı. Aynı zamanda ferroalyaj üretimi %22, demir cevheri üretimi %1, metalürjik kok üretimi ise %10 düştü. İlk dört ayda Ukrayna'nın demirli metal ihracatı 2005 yılının aynı dönemine göre %1.6 yükseldi (uzun ürün ihracatı %2.2, kare kütük ihracatı %35 ve slab ihracatı %17 yükselirken, yassı ürün ihracatı %4.8, pik demir ihracatı ise %25 düştü). Ancak aynı dönemdeki ihracat geliri %11.5 düştü. İhracat gelirindeki düşüş kısmen dünya pazarında fiyatların düşmesi nedeniyle ortaya çıksa da, 2006 yılının ilk beş ayında ihracat hacminin artmasına rağmen ihracat gelirinin düşmesine yol açan asıl etken offshore şirketler üzerinden yapılan satış hacminin artması ve bunun sonucunda çelik ürün fiyatlarının kasıtlı olarak düşük gösterilmesidir. Hurda pazarını ilgilendirdiği kadarıyla, ülkede toplanan hurda hacmi Ocak-Mayıs 2006 döneminde yıllık %20 düşüşle 2.72 milyon tona gerilemiştir. Bu dönemde Ukraynalı işletmeler, 2005 yılının aynı dönemine göre %4.9 düşüşle 2.47 milyon ton hurda satın almıştır. Diğer taraftan ülkenin hurda ihracatı ise Ocak-Mayıs 2006 döneminde yıllık %64 düşüş sergilemektedir. Ukrayna hurda pazarının yapısı Hurda kullanan firma sayısı 2006 yılının ilk beş ayında da düşüşünü sürdürdü. Aynı şekilde, 2006 yılının ilk beş ayında kayıtlı hurda tedarikçisi sayısı 2005 yılındaki 480 adede göre %25 düşüşle 325 adede gerilerken, kayıtlı ihracatçı sayısı ise 35 adede düştü. Ancak, iç piyasaya yönelik gerçek tedarikçilerin sayısı aslında daha da az. Aynı şekilde, işlemsel verilere göre 2006 yılının ilk beş ayında tüketicilerine 300.000 tondan fazla hurda tedarik eden bir şirket vardı. Tüketicilerine 100.000 tonun üstünde ancak 300.000 tondan az hurda tedarik eden üretici sayısı da birdi. Yedi firma ise ayrı ayrı 50.000-100.000 ton arasında tedarik gerçekleştirirken, başka yedi firma da ayrı ayrı 20.000 ile 50.000 ton arasında, başka on altı firma da 10.000-20.000 ton arasında hurda tedariği gerçekleştirdi. Toplamda 325 firmanın 32'si iç piyasadaki hurdanın %76'sını tedarik etti. İhracat sevkiyatları da benzer özellikler göstermektedir. Ocak-Nisan 2006 döneminde yalnızca 35 şirket hurda ihraç etti. Bu şirketlerin ikisi 20.000-50.000 ton arasında, başka ikisi 10.000-20.000 ton arasında ve kalan şirketlerin de 21'i 1.000 ila 10.000'er ton arasında hurda ihracatı gerçekleştirdi. İç piyasadaki durum Sözü edilen dönem içinde Ukrayna'daki metalürji şirketlerinin hurda tüketim hacimleri genel bir düşüş göstermektedir. Tedarik fiyat seviyesinin söz konusu olduğu kadarıyla Ocak-Mart 2006 döneminde hurdaya yönelik tedarik fiyatlarının ortalama seviyesi ton başına 860 UAH'tan ton başına 1,040 UAH'a (KDV dahil) yükseldi. Nisan-Mayıs 2006 döneminde hurda tedarik fiyatlarının seviyesi 1.000-1.030/ton aralığında dalgalanma gösterdi. Haziran ayının ilk yarısı sona erdiğinde iç piyasada hurda tedarik fiyatı, bu hammaddeye yönelik iç talepteki artışla birlikte 1,050-1070/ton UAH'ye yükselmişti. Haziran 2006'ya kadar olan toplam hurda stoğu hacmi Aralık 2005 yılındaki stok seviyesine göre iki kat düşüşle yaklaşık 158.000 ton seviyesinde yer aldı. Bu düşüş kış mevsiminde soğuk hava nedeniyle hurda toplama hacminin düşmesi şeklindeki bir mevsimsel faktörle ve metalürji işletmelerinin kullandıkları hurdaya yönelik ödemelerini geç yapmalarına bağlı olarak hurda toplayan firmaların mali kaynak bulmakta sıkıntı yaşaması ile açıklanmıştı. İhracatın durumu 2006 yılının ilk beş ayında Ukrayna'nın hurda teslimatları düşmeye devam etti. Bu düşüşe yol açan etkenler, 2005 yılındaki düşüşe yol açan etkenlerle aynı. İç sebepler arasında: hurda ihracatına yönelik 30€/ton ihracat vergisinin hala varlığını koruması, hurda ihracatına KDV iadesi verilmesi ile ilgili sorunlar ve hurda ihracatçılarının Ekonomi bakanlığındaki kayıtlarını 2 ayda bir yenilemeleri başta olmak üzere hurda ihracatına yönelik olarak hükümetin gümrük vergisi dışında yaptığı diğer düzenlemeleri sayabiliriz. Bütün bu sorunlar hurda ihraç etmek isteyen firma sayısının azalmasına yol açmıştır. Diğer taraftan belli başlı dış faktörler arasında: Alım fiyatlarını düşürmeye çalışan Türk ithalatçıların fiyat oyunu ile Moldova'da hurdanın serbest ticaret rejiminden çıkarılmasını sayabiliriz. Sonuç olarak, Ukrayna'dan hurda ihracatı Ocak-Mayıs 2006 döneminde yıllık %63.5 düşüşle 247.000 tona geriledi. Özellikle Türkiye'ye yapılan hurda sevkiyatları 3 kat, Moldova'ya yapılanlar 4.2 kat, Mısır'a ise % 20 düşerken, İtalya, Polonya ve Avusturya'ya yapılan teslimatlar ise tamamen durdu. İthalatın durumu 2005 yılının ilk beş ayında ihracata yönelik teslimat miktarı düşerken, Ukrayna'nın hurda ithalatı ise arttı. Ukraynalı üreticilerin malzeme yetersizliğiyle karşılaşmasının yanı sıra hurdanın ithalat miktarında artışa yol açan başka bir ana etken ise hurdaya yönelik ithalat vergisinin kaldırılması olmuştur.