Islah Çelikleri

Islah çelikleri, sürekli su veya yüksek nem içeren ortamlarda çalışacak parçalar için tasarlanmış; korozyon direncini artırmak amacıyla krom, nikel ve molibden tarzı alaşım elementleriyle zenginleştirilmiş, düşük karbonlu paslanmaz çelik türleridir. Özellikle yüzey pasivasyonu sayesinde oksitlenmeye karşı direnç gösterirler ve mekanik özelliklerini uzun süre korurlar. Bu yüzden yapısal bütünlüğü garanti eden çeliklerdir.

Ürün fotoğraflarını aşağıda görebilirsiniz:

Islah İşlemi Nedir ve Nasıl Uygulanır?

Islah işlemi çeliğin mekanik özelliklerini iyileştirmek amacıyla uygulanır. Islah işlemi uygulanmış çeliklere ıslahlanmış çelikler denir. Çelik, ısıtma ve soğutma işlemine tabi tutularak ıslah işlemi gerçekleştirilir. Bu işlem malzemenin dayanım, tokluk, süneklik gibi özelliklerini geliştirir. Bunun yanı sıra iç yapıda homojen hale gelir.

Islah işlemi uygulandıktan sonra çelik hem sert hem de tok bir hale gelir. Yani darbelere karşı dayanıklı olur ve kırılmadan şekil alabilir. Bu işlem darbelere karşı dayanıklı malzeme elde etmek için yapılır. Krank mili, dişli gibi parçalar yüksek darbe aldıklarından dolayı ıslah çelikleri kullanılarak üretilirler.

Uygulaması:

• Çeliği 900°C civarında bir fırında ısıtırlar. Sıcaklık bu seviyeye ulaşınca çeliğin iç yapısı değişmeye başlar. Tıpkı su ısındıkça buhara dönüştüğü gibi çelik de yüksek sıcaklıkta farklı bir iç yapıya geçer. Bu yapıya austenit adı verilir. 

• Çelik bu faz aşamasına geçince bu sever soğuk su verme işlemi uygulanır. Çelik hızlıca soğuk bir suya daldırılır. Ani soğumadan dolayı çeliğin iç yapısı sertleşir. Bu yapıya da martenzit adı verilir. Bu işlemden sonra çelik oldukça sert bir hale gelir. Fakat bu sertlik kırılmaya yol açabileceği için üretimde 3. bir aşamaya geçilir.

• Sertleşmiş olan çelik daha düşük sıcaklıkta olan bir fırına konur. Tekrardan bu sıcaklıkta bir süre ısıtılır ve kontrollü olarak soğutulur. Bu adım sayesinde çelik sertliğini korurken tokluk ve dayanıklık özellikleri de artar.

Islah Çeliğinin Avantajları ve Dezavantajları

Islah çeliğinin en büyük avantajı dayanımı arttırmasıdır. Yani parça darbelere karşı güçlü hale gelir. Bundan dolayı da parçanın ömrü uzar. En büyük dezavantajı ise üretiminin maliyetli olmasıdır. Ayrıca her çeliğe ıslah işlemi uygulanmaz. Yalnızca uygun alaşımlarda uygulanır.

Islah Çeliği Türleri

Alaşımlı Islah Çelikleri - Nikel İçerikli (Cr-Ni-Mo, Ni-Cr-Mo)

Alaşımlı Islah Çelikleri - Orta Karbonlu (Cr, Mn Alaşımlı)

Alaşımlı Islah Çelikleri - Yüksek Performanslı (Cr-Mo, Cr-Mo-V Alaşımlı)

Alaşımsız Islah Çelikleri

Elastikiyet Gerektiren / Yay Tipi Islah Çelikleri

Korozyona Dayanıklı (Paslanmaz) Islah Çelikleri

Yüksek Sıcaklık Dayanımlı Islah Çelikleri

Diğer / Genel Alaşımlı Islah Çelikleri

Islah Çelikleri Teknik Özellikler ve Karşılaştırma Tablosu

Islah Çeliği Seçerken Nelere Dikkat Etmelisiniz?

Parça boyutu, kesit kalınlığı

Islah çeliği seçiminde dikkate alınması gereken temel hususlardan biri parça boyutu ve kesit kalınlığı olmaktadır. Özellikle kalın kesitli ya da hacimli parçalarda, uygulanan ısıl işlemin iç bölgelere kadar etkin bir şekilde nüfuz edebilmesi her zaman mümkün olamamaktadır. Bu durum, parçanın merkezinde yeterli sertlik elde edilememesine sebep olabilmektedir. Bu sebeple kesit kalınlığı arttıkça, çelik türü ve uygulanacak işlem parametreleri de bu doğrultuda yeniden değerlendirilmelidir.

Tokluk - sertlik dengesi

Bir çeliğin yalnızca sert olması her zaman avantaj kazandırmaz. Eğer tokluk yeterli değilse, sertlik tersine kırılganlığa dönüşebilir. Bundan müsebbip ıslah çeliği seçerken nasıl kullanacağınıza göre bu iki özellik arasında bir denge kurulmalıdır. Örneğin darbeye maruz kalan bir parçada tokluk öne çıkarken, yüzey aşınmasının yoğun olduğu durumlarda sertlik tercih edilir. Bu denge doğru kurulmadığında parçada erken kırılma ya da yüzey deformasyonu görülebilir.

Karbon oranı ve alaşım elementi etkisi

Islah çeliklerinde karbon oranı %0,30 ile %0,60 arasında değişiklik gösterebilmektedir. Bu oran çeliğin sertleşebilirliğini doğrudan etkileyen bir unsur olmaktadır. Bununla birlikte mangan, krom, molibden ya da nikel gibi alaşım elementlerinin çeliğe kazandırdığı özellikler de büyük önem taşımaktadır. Alaşım içeriği arttıkça, çeliğin hem mekanik performansı hem de ısıl işlem sonrası stabilitesi daha belirgin hale gelebilmektedir.

Isıl işlem derinliği

Islah çeliği tercihinde dikkat edilmesi gereken bir diğer teknik unsur ise uygulanacak ısıl işlemin derinliğidir. Bazı çelik türlerinde ısıl işlem yalnızca yüzeye yakın bölgelerde etkili olabilmekte, çekirdek bölge istenen yapısal dönüşümü gösterememektedir. Bu durum, özellikle yüksek yük taşıma gerektiren parçalarda sorun yaratabilmektedir. Çeliğin sahip olduğu alaşım oranı ve karbon dağılımı, sertleşme derinliğini doğrudan etkilemektedir. Bu sebeple çelik türü, işlem süresi ve ortam koşulları bir bütün olarak değerlendirilmelidir.

Sementasyonla karıştırılmaması gereken durumlar

Islah çelikleri, tüm hacmi boyunca belirli bir sertlik ve dayanım kazandırılmak üzere seçilen malzemeler arasında yer almaktadır. Sementasyon çelikleri ise yalnızca yüzey bölgesinde sertlik artışı sağlamak amacıyla tercih edilmektedir. Bu iki çelik türü arasındaki farkın iyi anlaşılması gerekmektedir. Eğer hem cidar hem de çekirdek bölgesinde mekanik dayanım beklentisi mevcutsa, sementasyon yerine ıslah çeliğine yönelmek daha doğru bir yaklaşım olacaktır.