Türkiye’de çelik üreticilerinin yaşadıkları zorluklara TL’nin değer kaybı ve artan üretim maliyetleri de eklendi. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın Ağustos ayında faiz oranlarını %8,5’ten %25’e yükseltmesi mevcut ekonomi politikasından bir U dönüşü yapılarak enflasyonu frenlemek konusunda kararlı olunduğuna işaret etmişti. Bugün, 21 Eylül tarihinde Para Politikası Kurulu; enflasyonun olabildiğince hızlı bir şekilde düşürülmesi, enflasyon beklentilerinin aşağı çekilmesi ve fiyatlandırma davranışlarındaki bozulmanın kontrol altına alınması amacıyla sıkı para politikasını sürdürerek faiz oranını %25’ten %30’a yükseltme kararı alındığını açıkladı. Yaz döneminde Türk lirası ABD doları karşısında %34 değer kaybına uğrayarak ilkbahar dönemindeki 19,81 seviyesinden 26,56 seviyesine yükseldi. Eylül ayında Türk lirası değer kaybetmeye devam etti ve ayın ilk iki haftasında ortalama 27,02 seviyesinde yer aldı.
Faizdeki artış ve sert para politikası, yıllarca büyümeye ve yatırımlara öncelik vermiş olan Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın yönetiminde uygulanan gevşek para politikasından dönüldüğüne dair güçlü sinyaller olarak değerlendiriliyor. Erdoğan’ın faizleri aşağı çekme yoluna gitmesi 2021 yılının sonunda bir kur krizine neden olmuş ve geçtiğimiz yıl enflasyonu %85’in üzerine çıkarmıştı.
Türkiye, son yıllarda döviz rezervlerinin tükenmesi ve liranın değer kaybetmesinden dolayı ciddi bir ekonomik sıkıntı yaşıyor. Hükümet enflasyona yönelik tahminlerini de yükseltti. Bu kapsamda yıllık enflasyon tahmini %24,9’dan %65’e çıkarılırken, 2024 yılına yönelik enflasyon tahmini %13,8’den %33’e getirildi. Gayri safi milli hasılanın bu yıl %4,4 ve önümüzdeki yıl %4 düşmesi bekleniyor, ki bu büyüme oranları halen birçok ekonomistin tahmininin üzerinde. Yıl sonunda, kısmen kurdaki değer kaybı sebebiyle, tüketici fiyatlarında yaklaşık %60 artış görüleceği tahmin ediliyor. Merkez bankası, artan petrol fiyatlarının ve enflasyon beklentilerindeki bozulmanın enflasyonun yılı tahminlerinin üst sınırında tamamlayacağına işaret ettiğini söyledi.
Öte yandan Türk çelik sektörü ciddi ölçüde hammadde ithalatına bağlı ve bu da doğrudan döviz kurundaki dalgalanmalardan etkileniyor. Türkiye hurda ihtiyacının yaklaşık %65-70’ini ithal ediyor ve yabancı kur üzerinden, çoğunlukla da dolar üzerinden ticaret yapıyor. Bu durum özellikle uzun mamul segmentinde, elektrik ark ocaklı üreticileri olumsuz etkiliyor.
Eylül ayının ilk yarısında Türkiye’de elektrik ark ocağında inşaat demiri üretmenin maliyeti dolar bazında Ağustos ayına kıyasla hemen hemen sabit kalarak 550-555$/mt fabrika çıkışı oldu. Deep sea hurda fiyatları gücünü koruyor. Türkiye’de hurda fiyatları veya çelik talebine dair karmaşık görünüme rağmen tedarikçiler fiyatlarını bir miktar yükseltmeyi başardı. Ayın ilk yarısındaki fiyat artışından dolayı Eylül ayında ortalama inşaat demiri ihracat fiyatları FOB bazında 10$/mt yükselerek 570-580$/mt olarak kaydedildi. SteelOrbis verilerine göre Türk elektrik ark ocaklı inşaat demiri üreticilerinin kâr marjları 20-25$/mt’a çıktı.
Türk elektrik ark ocaklı inşaat demiri üreticilerinin USD bazlı kâr marjları (FOB)
Hurda fiyatlarındaki TL bazlı artış Eylül ayında çelik üretim maliyetinin 250-300 TL/mt artışla 14.800-14.850 TL/mt aralığına çıkmasına neden oldu. Türkiye yerel hurda piyasasında DKP kalite hurda fiyatları 9.000-10.150 TL/mt bandında kalsa da TL bazlı ithal malzeme fiyatları %3-5 artış gösterdi. Ancak yerel inşaat demiri fiyatları zayıf talep nedeniyle Eylül ayında KDV hariç 15.700-15.900 TL/mt fabrika çıkışı bandında yatay seyretti. Türk elektrik ark ocaklı inşaat demiri üreticilerinin kâr marjı iç piyasada Ağustos ayında kaydedilen 1.150-1.200 TL/mt fabrika çıkışı aralığına kıyasla 1.000 TL/mt fabrika çıkışı seviyesine geriledi.
Türk elektrik ark ocaklı inşaat demiri üreticilerinin TL bazlı kâr marjları (fabrika çıkışı)
Türkiye’de 2022 yılının Aralık ayından beri enerji fiyatlarının düşmesine rağmen AB’de yoğun düzeyde enerji kullanan sektörlere verilen destek, Türk üreticilere olan baskı, koruyucu önlemler ve küresel çelik piyasasında zayıflayan talep gibi faktörler nedeniyle Türkiye’nin çelik ihracatı geriledi. Ayrıca sonbahar aylarında elektrik fiyatlarının artacağı ve bu artışın %30-50 arasında olabileceğine dair duyumlar alındı.
SteelOrbis’in hesaplamalarına göre elektrik maliyetlerinde %30 artış yapılması durumunda elektrik ark ocaklı ham çelik üretim maliyeti en az 10-15$/mt yükselirken, %50 artış yapılması durumunda ise 20-25$/mt artacak. Yüksek fırın üretimli ham çelik üretim maliyetinin ise aynı sıralamayla 5-10$/mt ve 10-15$/mt artması bekleniyor. Bu durum, Türk çelik üreticileri için özellikle dış piyasalara yapılan satışlarda her şeyi daha da zorlaştıracak. Türkiye çelik sektörünün rekabetçi kalabilmesi için ucuz ve fosil yakıt kullanmadan üretilen elektriğe erişim sağlamak hayati önem taşıyor.
Türk lirası dolara karşı değer kaybederken yerel tüccarlar stoklarını artırmak istiyor. Öte yandan Türk lirasının değer kaybetmesi Türkiye ekonomisinin toparlanması ve dış piyasalardaki fırsatlardan faydalanılması için bir şans yaratabilir. Ancak Türk üreticiler çelik üretimi için doğrudan ithal hammaddeye bağlı oldukları için bu durum çelik sektörüne yansımayacaktır.
Türkiye çelik ve hurda piyasalarına ilişkin ayrıntılı bilgilere web sitemizde aylık olarak yayımlanan “Türkiye hurda ve çelik piyasaları” raporumuzdan ulaşabilirsiniz.
