2022 yılı küresel ekonomik resesyon, yükselen enflasyon ve çelik talebindeki beklenmedik yavaşlama sebebiyle ASEAN çelik sektörü için zorlu geçti. Önümüzdeki yılın da kolay geçeceği düşünülmüyor ama yılın ikinci yarısından itibaren bir toparlanma başlayabilir.
Güneydoğu Asya Demir ve Çelik Enstitüsü (SEAISI) verilerine göre; bu yılın ilk yarısında ASEAN bölgesinde çelik tüketimi (başlıca altı ülkedeki talepten yola çıkıldığında) önceki yıla kıyasla %2 geriledi ve 34,9 milyon mt seviyesinde kaydedildi. Sadece Malezya, Endonezya ve Vietnam’da çelik tüketiminin arttığı gözlendi. Tüketime en büyük destek, çelik ihracatının yıllık %15 artmasının etkisiyle tüketimi yıllık bazda %30,4 artışla 3 milyon mt’a çıkan Malezya’dan geldi. Malezya’nın ardından Endonezya’nın çelik tüketimi %1,5 artarak 6,6 milyon mt seviyesinde yer aldı. Vietnam’ın çelik tüketimi yıllık bazda yaklaşık %1,8 artışla 10,9 milyon mt, Singapur’un tüketimi yatay seyrederek 1,3 milyon mt seviyesinde kaydedildi. Öte yandan Filipinler ile Tayland’ın çelik tüketimi sırasıyla %4 ve %14 gerileyerek 4,6 milyon mt ve 8,6 milyon mt seviyelerine indi.
Yılın tamamı için SEAISI’nin beklentisi ASEAN bölgesinde çelik tüketiminin %3,6 artışla 77,9 milyon mt seviyesinde yer alacağı yönünde. Yine de küresel piyasalardaki yüksek enflasyon ve hem Çin hem bölge genelinde yavaşlayan talep sonucu fiyatların kırılgan olması gibi faktörler bu beklenti için risk teşkil ediyor. Güneydoğu Asyalı çelik üreticilerinden bazıları “Eylül ayından itibaren gözlenen gelişmelere bakıldığında 2022 yılında bölgede çelik tüketiminin yatay seyretmesinin bile iyi bir sonuç olacağını” söyledi. SEAISI Genel Sekreteri Yeoh Wee Jin konuyla ilgili yaptığı açıklamada; “Yüksek emtia fiyatları, Ukrayna’da devam eden savaşın gıda ve enerji tedarik zincirini etkileyerek yüksek enflasyona yol açması ve kötüye giden Çin ekonomisi sebebiyle 2022 yılı da olumsuz kapanacak gibi görünüyor,” demişti.
ASEAN’da üretim kesintileri düzensiz oldu
ASEAN bölgesindeki tüm ülkeler arasında en kötü durumda olan ülke, Kasım ayından bu yana ciddi üretim kesintileri açıklayan Vietnam oldu. Vietnam merkezli çelik üreticisi Hoa Phat Group, Kasım ayından itibaren Hoa Phat Dung Quat tesisinde iki ve Hoa Phat Hai Duong tesisinde de iki yüksek fırınını kapatmaya karar verdi. Üreticinin Aralık ayında Dun Quat kompleksinde bir yüksek fırınını daha kapatması bekleniyordu, böylece Hoa Phat sadece tek yüksek fırınla üretim yapıyor olacak. Ayrıca bir diğer Vietnamlı üretici Pomina Steel Ekim ayında 1 milyon mt kapasiteli yüksek fırınını kapatmıştı. Aynı zamanda 6 milyon mt sıcak rulo sac ve 1,5 milyon mt uzun mamul olmak üzere toplam 7,5 milyon mt üretim kapasitesine sahip olan Vietnam’daki en büyük sıcak rulo sac üreticisi Formosa Ha Tinh Steel resmi bir üretim duruşu açıklamadı. Ancak piyasa oyuncularına göre, şirketin üretimini “en az %50” azaltması bekleniyor. Vietnam’da yassı mamul tüketimi ikinci yarıda uzun mamule oranla daha fazla düşerken, Formosa gibi üreticiler ihracata ayırdıkları Aralık-Şubat sevkiyatlı sıcak rulo sac arzını önemli oranda azalttı.
Malezya’da da çelik üretiminde düşüşler görüldü ancak üreticiler ikinci yarıda, talepteki kayıpları telafi etmek adına ihracata ayırdıkları arzı artırarak faaliyetlerine devam etmeyi başardı. Üretim metoduna bağlı olarak Malezyalı üreticiler %30-60 kapasite kullanım oranlarıyla faaliyet gösteriyor. Tam kapasite çalışan yüksek fırınlı üretici Alliance Steel, filmaşin ve kütük satışı yaparak ihracat piyasasındaki en aktif tedarikçilerden olmaya devam etti. %50 kapasite kullanımı ile faaliyet gösteren Eastern Steel de slab ve kütük satışlarına devam etti. Üreticinin yıllık kapasitesinin 700.000 mt olduğu belirtiliyor. Malezyalı üretici Ann Joo’da düşük haddeleme kapasitesiyle üretim yapıyor ancak çelik üretimi hala tam kapasite devam ediyor. Böylece üreticinin kütük ihracatına devam edebildiği ve bu sayede kazancını dengelediği ifade ediliyor.
Tayland’da çelik üretimindeki düşüşler çok büyük olmadı, bu da kısmen üreticilerin kapasite kullanım oranlarının zaten düşük seviyelerde olmasından kaynaklanıyor. Örneğin geçen yıl Sahaviriya Steel Industries’in (SSI) kapasite kullanım oranı %35-40 seviyesindeyken bu yıl %30 oldu.
Filipinler’de bu yılın ilk yarısında mamul talebi artarken Ağustos ayında durum kötüleşti ve tüketim yıllık bazda %40 düştü. SteelOrbis’in görüştüğü bir piyasa kaynağı, “Covid’in etkileri kaybolduğu için 2021 iyi geçti. Ancak 2022 yılında satışlar %20 düştü, 2023’te de performansın iyi olacağını düşünmüyorum,” şeklinde konuştu. Filipinler’deki başlıca üretici SteelAsia Manufacturing, yılın başında görülen artışlar ikinci yarıda kaybolduğu için bu yıl üretimini %10 düşürmüş oldu.
Endonezya çelik piyasası ise üretim açısından en iyi performansı gösteren ülke oldu. Endonezya Demir Çelik Birliği Direktörü Bimakarsa Wijaya’ya göre ülkedeki tüketim 2022 yılında %20’nin üzerinde artışla 19,3 milyon mt’a çıkabilir. Ayrıca önümüzdeki yıl %20’ye varan artışların beklendiği ifade edildi. Sonuç olarak ülkede üretim kesintisi yok. Bazı üreticilerin geçtiğimiz yıllarda %50’nin altında seyreden kapasite kullanım oranları bu yıl %60’a çıktı.
Çin faktörü ve 2023 yılı için beklentiler
2023 yılında Çin çelik sektörünün durumu ve ülkede Covid-19 salgınına yönelik alınan tedbirler Asya bölgesinin tümünü etkileyecek başlıca iki temel faktör olacak gibi görünüyor. Wee Jin, “Temel sorun Çin’de uygulanan ve emlak sektörü krizine yol açan Covid-19 politikası. Bu durum ASEAN çelik sanayini olumsuz etkiledi,” dedi.
Aralık ayında Çin hükümeti kısıtlamaları ve sıfır vaka politikasını rafa kaldırdı. Bu hamle ilk başta piyasa oyuncuları arasındaki havayı olumlu etkiledi, çelik fiyatlarını yükseltti ve biraz daha iyi bir kârlılık sağladı. Fakat ayın sonuna doğru vaka sayısında ciddi bir artış gözlendi ve bu durum Çin çelik sektörü için tekrar büyük sorunlara yol açtı. Bir piyasa kaynağı, “Asya piyasası Çin’in Covid-19 salgınını nasıl kontrol altına alacağına bağlı olacak. Şu anda inşaat sektörü dışında çelik tüketen diğer sektörler de durumdan etkileniyor,” dedi. Öyle ki ülkede makine, otomotiv ve diğer sektörler de istihdam sıkıntısından olumsuz etkilendi.
Küresel bir ticaret şirketinden bir yetkili ise, “2023 yılının ilk yarısı zorlu geçecek. Maliyetler yüksek ve talep az. Vietnam’da talep bir miktar arttı ama kısa vadede büyük bir pozitif gelişme beklemiyorum,” şeklinde konuştu.
Vietnamlı bir çelik üreticisi SteelOrbis’e yaptığı açıklamada; ASEAN bölgesinde ciddi üretim kısıntıları olduğunu ve en kötü durumun Vietnam’da görüldüğünü, ülkede tesisini kapatmayan üreticilerin de yaklaşık %30 kapasite kullanım oranlarıyla faaliyet gösterdiğini söyledi. Ayrıca Vietnam Çelik Birliği’nden bir yetkili 2022 yılı için çelik tüketiminde düşüş beklendiğini ve 2023 yılında daha da kötü olabileceğini belirterek, “2023 yılının ikinci yarısı için bazı olumlu beklentilerimiz var ama piyasa çok belirsiz,” dedi.
