Karbondan arındırma çalışmaları dünya çapında hızlanmaya devam ediyor. Ülkeler kendi sıfır karbon hedeflerine ulaşmak için yeni ihracat kısıtlamaları getirmeye başladığı için hurdanın çok aranan bir emtia haline geleceği düşünülüyor.
Sektörün çevreye etkisinin azaltılmasına yönelik çabalar artarken elektrik ark ocaklı üretimin payında da beklenmedik bir artış görülmesiyle küresel hurda tüketiminin artması bekleniyor.
Öte yandan hurda kalitesi, hurda kullanımındaki artışı sınırlayan bir faktör. Bazı hurda kalitelerinde bazı kimyasal elementler yüksek oranlarda bulunuyor. Yüksek kaliteli çelikte ise bu oranın düşük olması gerekir. Hurda, uzun ürünler (inşaat demiri ve filmaşin) gibi düşük kaliteli çelik üretiminde kullanılıyor. Ancak elektrik ark ocaklı çelik üreticileri, yavaş yavaş yüksek kaliteli çelik ürün üretimine geçiyor. Uzun vadede düşen hurda kalitesi ve artan çelik kalitesi geri dönüşüm konusunda bazı sıkıntılara yol açabilir.
Hurda kalitesinin düşük olması düşük verimlilik sebebiyle ton başına üretimde gereken enerji ihtiyacını artıracak. Hurda tüketiminin belirgin oranda artması yerine demir cevheri ve pik demir kullanımı, ancak ucuz elektriğe erişim ya da hükümetin mali teşvikleriyle mümkün olabilir. Ucuz elektriğe veya teşvike erişimin olmadığı durumlarda, hurdadan üretim yapmak, yüksek fırında üretim yapmaya oranla daha pahalı hale gelebilir. Bu da, bu ürünlerin rekabet gücünü azaltacaktır.
Yukarıda bahsedilenler göz önünde bulundurulduğunda minimum zararlı içeriğe sahip yüksek kalite hurda talebi artacak. Teoride hurda, sonsuz kere eritilerek çeliğe dönüştürülebilir ancak pratikte her bir eritmeyle birlikte hurdadaki zararlı içeriklerin oranı artıyor ve bu da nihai mamulün kalitesinin düşmesine sebep oluyor.
Hurdanın önemli bir hammadde olmasına rağmen küresel hurda piyasası 2023 yılında negatif trendler gösterdi. 2023 yılında küresel hurda tüketimi yıllık %5 düşüşle 0,62 milyar mt’dan 0,59 milyar mt’a geriledi. Hurda tüketimi ve ithalatında düşüş başlıca ithalatçı ülkelerin ham çelik üretimindeki düşüşle doğrudan orantılı. AB’de çelik üretimi 2023 yılında %7,3, Kuzey Amerika’da %6,3 ve Türkiye’de %4,5 düştü. Çelik piyasası, ticaretin yavaşlamasına sebep olan artan faiz oranları, enflasyon ve dünyanın farklı bölgelerindeki devalüasyonların yanı sıra yüksek enerji fiyatlarından olumsuz etkilendi.
En büyük hurda ithalatçılarından biri olan Türkiye, 2023 yılında 2022 yılında yaşanan düşüşü toparlamayı başaramadı. Türkiye’nin üretim modeli, artan enerji maliyetleri ve son birkaç yıldır devam eden mali sorunlar sebebiyle baskı altında olduğundan çelik sektörünün küresel piyasalarda rekabet gücü düştü. Türk çelik üreticileri ihracatı sürdürmekte zorlanırken ayrıca iç piyasadaki ticaret ve yüksek maliyetler de sorun yaratmaya devam ediyor.
Türkiye, hurda tüketimi (2023 yılında 27,9 milyon mt) ve elektrik ark ocaklı üretimin payı (2023’te %73’ün üzerinde) yüksek olduğu için de ithalatı açısından dünyada başı çekmeye devam ediyor. Türkiye, Avrupa’nın hurda ihracatında da aslan payına sahip. 2022 yılında AB’nin ihraç ettiği 17,6 milyon mt hurdanın 13,2 milyon mt’u Türkiye’ye gitti. 2023 yılında 18,1 milyon mt’luk toplam ihracatından 11,6 milyon mt’u Türkiye’ye yapıldı.
2023 yılında Türkiye’nin hurda ithalatı yıllık %10,4 düşüşle 18,7 milyon mt olurken 2022 yılında hurda ithalatı yıllık %16,5 düşüşle 20,9 milyon mt seviyesine gerilemişti. İthalattaki düşüş, iç piyasa ve Avrupa’dan gelen talepteki gerilemenin yanı sıra Şubat ayındaki depremin ardından beklenen talebin gerçekleşmemesi, artan enflasyon ve Türk lirasındaki değer kaybından kaynaklandı.
Türkiye’nin hurda ithalatı 2023 yılında düşüşünü sürdürdü
2023 yılında Türk üreticilerin hurda alımlarının azalmasının başlıca sebebi nihai mamul talebi oldu. 2023 yılında Türkiye’de aylık ortalama hurda stoku, yıllık %15 düşüşle 1,8 milyon mt’a geriledi. Dördüncü çeyrekte ithalattaki artış, Türk üreticilerin hurda stoklarını artırmasına imkan vermedi. SteelOrbis verilerine göre, Aralık ayında, Türkiye’nin hurda stokları yılın başına kıyasla %39 düşüşle 1,06 milyon mt seviyesinde kaydedilerek, son altı yılın en düşük seviyesini gördü.
Türkiye’nin hurda stokları 2023 yılında %40 azaldı
Birçok ülkede hurda, atık üründen ziyade stratejik hammadde olarak tanımlanıyor. Çoğu ülke, ihracattan çok yerel tüketime odaklanacak, bu da yerel ve bölgesel hurda ticaretini artıracak ve en büyük tüketicileri hurda ithalatına teşvik edecek. En büyük ihracatçılar ise hurda ihracatını sınırlayacak.
Elektrik ark ocaklarında hurda kullanmak çelik üreticileri için mevcut teknolojileri kullanarak karbon emisyonlarını azaltmanın en kolay yolu. Ancak sorun, küresel olarak elektrik ark ocaklı çelik üretimine geçmek için yeterli hurda arzının bulunmaması. Bu yüzden ülkeler hurdaya erişim konusunda rekabete girdi ve bu rekabetin gelecekte artması bekleniyor.
Düşük karbon emisyonlu çelik üretim için çelik üreticileri, talebin de artmasıyla birlikte hammaddeye erişim stratejileri dahilinde hurda geri dönüşüm şirketleri satın almaya başladı. Çelik üreticileri, düşük emisyonlu çelik üretimi için gereken hammaddeye erişimi güvence altına almak istediği için çelik sektöründe dikey entegrasyon devam ediyor. Dünya genelinde çelik üreticileri, elektrik ark ocağı kullanımını artırmak için planlar yapıyor veya halihazırda bu planları uygulamakta, bu yüzden de hurda tüketimi artacak. İlk aşamada bu artış minimum kimyasal içerikli yüksek kaliteli hurda için olacak, bu kalite de piyasada sınırlı olarak bulunacak.
