2022 yılında Türkiye ithal hurda piyasasının başlıca gündem maddeleri; Rusya’nın Ukrayna’yı işgali, bundan dolayı sertçe artan enerji fiyatları, tüm dünya ekonomilerinin yavaşlaması, artan enflasyon, başlıca ekonomilerde yükselen faiz oranları, düşen çelik talebi, Türk çelik üreticilerinin rekabet güçlerinin azalması ve yıl sonuna doğru hurda arzında gözlenen ciddi düşüş olarak sıralanabilir.
Ocak-Ekim döneminde Türkiye’nin hurda ithalatı 2021 yılının aynı dönemine kıyasla düşerek 18.292.964 mt seviyesinde yer aldı. 2021 yılının aynı döneminde ithalat 20.412.271 mt seviyesinde kaydedilmiş, 2021 yılının tamamında ise 25.018.304 mt olmuştu. Türkiye geçen yıl en fazla hurda ithalatını Ocak ayında 2.573.567 mt ile yaptı. Bu ithalat, aylık tonaj açısından 2021 yılının üzerine çıkıldığı tek ay oldu.
2022 yılının ilk 10 ayında Türkiye’nin başlıca hurda tedarikçisi yine Avrupa oldu ve 10.779.589 mt ile toplam ithalattan yaklaşık %59 pay aldı. Türkiye aynı dönemde ABD’den ise 3.526.280 mt hurda ithalatı gerçekleştirdi.
Yılın sonunda piyasa gözlenen belirsiz tabloya rağmen Türkiye ithal hurda piyasası 2022 yılına pozitif bir görünümle başlamış ve fiyatlar Ocak-Şubat sonu döneminde yükselmişti. Beklentiler fiyatların nispeten yatay bir seyir izleyeceği yönündeydi. Fakat 24 Şubat tarihinde Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etmesi küresel pazarlarda ciddi değişimlere yol açtı.
Türk çelik üreticileri, işgalden dolayı short sea hurda akışı riskli olduğundan deep sea hurda alımları için aceleci davrandı. Aynı zamanda üreticiler, Ukraynalı üreticiler fors majör ilan ettikleri için ihracat piyasalarından kütük talebi almaya başladı. Yılı 464$/mt CFR seviyesinden açan gösterge HMS I/II 80:20 hurda fiyatları Şubat ayının ikinci haftasında 500$/mt CFR seviyesini geçti ve birkaç adımla Mart ayının sonunda ortalama 658$/mt CFR seviyesine kadar çıktı. Bu seviye 2022 yılında Türkiye’de deep sea hurda fiyatlarının zirve seviyesi oldu.
Hurda fiyatlarındaki artışta rol oynayan en önemli faktör, Türkiye’nin küresel pazarda Rusya ile Ukrayna’nın yerini doldurma potansiyeliydi ve bu fikir çeşitli pazarlardan gelen ilk talep dalgasıyla da destekleniyordu. Mart ayının üçüncü haftasında piyasa oyuncuları hurda fiyatlarındaki artışın, çelik üreticilerinin nihai mamul satışlarının fazla olmasından kaynaklandığına inanıyordu. Fakat yapılan satış sayısı fazla olsa da tonaja bakıldığında satışların çok da canlı olmadığı görüldü. Sonuç olarak nihai mamul satış tonajları hurda fiyatlarındaki artışı destekleyecek kadar yeterli değildi.
Türkiye, Rusya’ya karşı herhangi bir ticari yaptırım uygulamadı. Rusya tarafından da, hurda ihracatına daha önce getirilmiş olan 100€/mt’luk ihracat vergisi hariç, uygulanan herhangi bir yaptırım yoktu. Yine de iki ülke arasındaki nakit akışını sürdürmek kolay olmadı. Ödeme konusunda çok büyük bir sorun yaşanmadı ama tüm iş akışında Avrupalı tüccarlar ve Avrupa bankaları vardı. Aynı zamanda gemi sıkıntısı görülmeye başlandı ve çoğu Rus limanı yaptırıma tabi olduğu için tüccarlar gemilerini oraya göndermek istemedi. Böylece Türkiye’nin St. Petersburg’dan hurda ithal etme şansı neredeyse sıfırdı.
Mart ayının sonunda hedef pazarlara çoğunlukla Hindistan ve Çin’den verilen tekliflerde fiyatların düşmesi, Türk yarı mamul ve nihai mamul üreticileri üzerinde baskı yarattı. Türk üreticiler ise artan girdi maliyetleri nedeniyle hurdadan inşaat demiri üretiminde 300$/mt’luk marjı korumaya çalışıyordu. Bir diğer önemli sorun ise Türkiye’nin nihai mamul satışlarıydı. Türk üreticiler ihracat segmentinde satış fırsatları bulmakta zorlanıyordu ve yerel inşaat sektöründe beklenen iyileşme tam olarak gerçekleşmedi.
Mart sonunda HMS I/II 80:20 kalite hurda teklifleri sertçe düşmeye başladı ve Haziran sonunda ortalama 325$/mt CFR seviyesinde yer alarak 2022’deki en düşük seviyesini kaydetti. Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etmesinin yarattığı panik tüm fiyatların keskin bir şekilde yükselmesine yol açmışken, piyasada alternatif tedarikçiler ve ticaret yolları oluşmasıyla küresel çelik piyasasındaki panik azaldı.
Deep sea hurda fiyatları Haziran ayında dibi gördüğü için sonrasında yaşanan fiyat dalgalanmaları daha dar bir aralıkta oldu. Ancak küresel ekonomide görülen yavaşlama, enerji krizi ve piyasadaki olumsuz beklentiler, Türk üreticilerin kapasite kullanım oranlarını Haziran itibarıyla düşürmesine yol açtı. Enerji fiyatlarında görülen artış Türk üreticilerin, halihazırda uygulanan koruyucu önlemlerle birlikte, birçok ihracat pazarında rekabetçiliğini azalttı. Türkiye’nin kırılgan ekonomisi de mevcut durumu olumsuz etkilerken, yerel talep ne beklentileri ne de önceki yıllarda görülen seviyeleri karşılayabildi. Türkiye, Türk lirasındaki değer kaybının yarattığı baskının da etkisiyle küresel hurda piyasasının ve zaman zaman da küresel görünümün dışında kaldı. 2 Ocak 2022’de 1$ = 13,31 TL olan kur, 2 Ocak 2023 tarihinde 1$= 18,72 seviyesinde yer aldı. Söz konusu kur 2020’nin başında ise 1$ = 7,43 TL seviyesindeydi.
Yıl sonunda net bir şekilde görüldüğü üzere, Türk üreticilerin hurda piyasasının dışında kalarak fiyatlar üzerinde baskı yaratma çabasına rağmen hurda fiyatları çoğunlukla çelik üreticilerinin istediği seviyelere inmedi. Üretici sektörlerin dünya genelinde yavaşlaması ve artan enflasyon oranları hurda arzının azalmasına yol açtı. Fiyatlar ortalama 349$/mt CFR’ın altına indiğinde, tüm alternatif pazarlar ile Türkiye’de fiyatlar paralel seyretti. Asya’nın yanı sıra Hint Yarımadası gibi alternatif pazarlardan gelen talep hurda fiyatlarını destekledi ve tedarikçiler birçok kez ellerinde Türk üreticilerin istediği teslim koşullarında gönderebilecek kadar kargoları olmadığını belirtti. Söz konusu koşullarda, arzdaki azalma taleptekine kıyasla daha fazla oldu. Böylece HMS I/II 80:20 kalite hurda fiyatları 2022 yılını 400,5$/mt CFR ile kapattı.
