Ukrayna hurda pazarı: istikrar kapıda..Veniamin Kramer, Ukrayna Metal Hurda Birliği Direktörü

Mevcut hurda işleme şirketlerindeki genişlemenin etkisiyle Ukrayna yerel pazarındaki oyuncuların sayısı azalmaya başladı. Ayrıca küresel hurda pazarındaki uygun koşullar, Ukrayna hurda işleyicilerinin, hurda tedarik fiyatlarını artırmalarına olanak sağlamaktadır. Ukrayna yerel hurda pazarındaki durum, geçtiğimiz yıllara göre daha istikrarlı seyretmektedir. Bu durum, hurda ihracat pazarlarındaki uygun koşullar sayesinde elde edilmiştir, ayrıca yerel hurda işleyicisi şirketler de bu sayede mali durumlarını iyileştirmişlerdir. Sanayiinin kanuni tabanı ise ihracat vergisi sisteminin gelişimi ve yerel pazardan yapılan hurda alımlarına ilişkin ödeme sisteminin yanı sıra pazardaki tüm hurda faaliyetlerine ilişkin KDV ödemelerinin iptali gibi birtakım düzenleme ve gelişmeleri üstlenmiştir. Ukrayna pazarındaki gelişme daha çok aşağıdaki faktörlere dayanmaktadır: - hurda fiyatlarındaki artışın küresel eğilimleri - Ukrayna'daki hurda toplama potansiyelindeki düşüş - Ülkenin DTÖ'ye kabulü - Ukrayna'daki ham çelik kapasitelerinin artırılmasına ilişkin bazı projelerin gerçekleştirilmesi ve Rusya'da benzer projelerin gerçekleştirilmesi Ukrayna yerel hurda pazarı değerlendirmesi 2006 yılında Ukrayna'da 2005 yılına kıyasla %1.2 artışla 7,726 milyon mt hurda toplanmıştır. Bu hacmin, 2005 yılına göre %7.6 artışla 6.98 milyon mt'luk kısmı yerel pazara, 2005 yılına göre %41 düşüşle 746.000 mt'luk kısmı ihracat pazarlarına tedarik edilmiştir. Buna göre, yerel hurda toplama faaliyetindeki yerel hurda tüketimi yüzdesi 2005 yılındaki %83.4 ve 2004 yılındaki %73.9'dan %90.3'e yükselmiştir. Ukrayna'da 2005-2006 ve 2007 ilk çeyreğindeki hurda pazarı faaliyetleri (aksi belirtilmedikçe rakamlar milyon mt bazındadır) Ukrayna Metal Hurda Birliği tarafından yapılan tahminlere göre 2006 yılında yerel çelik üreticilerinin 40.9 milyon mt ham çelik üretimi için gerekli olan hammaddenin %96'sı yerel hurda tedariki aracılığıyla karşılandı. (buradaki rakam, çelik üreticilerine yerel hurda işleyicileri tarafından tedarik edilen hurda miktarına işaret etmektedir) Ayrıca 2006 yılında ülkenin pik demir üretiminin %7 artarken, pik demir ihracatının %43.1 arttığı ve yarı ürün ihracatının %26.6 arttığı da unutulmamalıdır. Sonuç olarak yerel çelik üreticilerinin kendi üretim atıklarından elde ettikleri hurda miktarı birkaç bin ton düşmüştür. Ancak 2006 yılında hurda pazarı önceki yıla ait birtakım sorunları da yaşamaya devam etti. Örneğin, çelik üreticilerinin hurda için geç ödeme yapması, hurda ihracatına ilişkin KDV'nin iade edilmemesi ve pazarda (çelik üreticilerine) düşük kaliteli hurda sevkiyatlarının hacminin artması. Ancak 2006 yılında hurda işleyici şirketler, mevcut ekipmanlarının modernizasyonuna ve yeni ekipman alımına yatırım yaptı. 2007 yılının ilk çeyreğinde Ukrayna'da hurda toplama hacmi yıllık %32.5 artışla 1,678 milyon mt'a yükseldi. Ayrıca yerel tüketicilere yapılan hurda tedariki, 2006 yılının aynı dönemine göre %30 artışla, 2005 yılına göre de %6.3 artışla 1.54 milyon mt'a yükseldi. Buna göre 2007 yılının ilk çeyreğinde genel hurda toplama hacminde yerel tedariklerin payı, 2006 yılının ilk çeyreğindeki %93.4'e, 2005 yılının ilk çeyreğindeki %79.3'e göre %91.5 seviyesinde yer aldı. Ukrayna Metal Hurda Birliği'ne göre 2007 yılının ilk çeyreğinde yerel tedarikler, çelik üreticilerinin hurda ihtiyacını %82.1 oranında karşıladı. Yerel çelik üreticilerine göre üreticiler 2007 yılında 1 mt ham çelik üretmek için yaklaşık 199 kg hurdaya ihtiyaç duyacaklar. Ancak 2007 yılının ilk çeyreğine ilişkin işletme verilerine göre bir çelik tesisi 1 mt ham çelik için ortalama 144.5 kg hurda kullanmaktadır. 2007 yılının ilk çeyreğinde yerel tedariklerdeki artışı daha çok Ukrayna pazarındaki hurda tedarik fiyatları belirledi. 2006 yılında fiyat artışlarının, Ocak ayındaki ortalama 179$/mt'dan (teslimat ve KDV dahil) Aralık ayında ortalama 257$/mt gibi ardışık bir dizilimi vardı. Geçtiğimiz yıl boyunca yerel hurda tedarik fiyatlarının, Ukrayna'nın Karadeniz limanlarındaki ihracat tedarik fiyatlarından 22-45$/mt daha yüksek olduğunu söyleyebiliriz. Rusya'da bu aralık 1-45$/mt şeklindeydi. 2006-2007 ortalama hurda fiyatları ($/mt) Yakın gelecekte pazar, hem uygun hurda tedarik fiyatları hem de yerel çelik üreticilerine yapılan hurda tedarikindeki artışla istikrarlı bir görünüme kavuşacak. Hurda pazarının gelişimine şu faktörler etki edecek: potansiyel hurda toplama seviyeleri, hurda işleme ekipmanlarının durumu ve hurda işleme endüstrilerindeki teknolojik yenilikler Ukrayna hurda ihracat pazarları değerlendirmesi 2006 yılında Ukrayna, 2005 yılına göre %41 düşüşle 746.000 mt hurda ihraç etti. Hurda ihracatı 2006 yılında, son on yılın en düşük seviyelerini gördü. 2006 yılında hurda ihracatında düşüş görülmesinin nedenleri; Ukrayna'daki güçlü yerel pazar, hurdaya yönelik ihracat vergileri, hurda ihracatına yönelik KDV iadesine ilişkin sorunlar ve hurda toplama seviyelerindeki düşüş idi. 2006 yılında Ukrayna hurdasının ana ithalatçıları, daha önceki yıllarda da olduğu gibi Türkiye (toplam ihracatın %58.9'luk kısmı), Mısır (toplam ihracatın %24.8'lik kısmı) ve Moldova (toplam ihracatın %10.5'lik kısmı) idi. Genel olarak hurda ihracatı, yüksek küresel hurda fiyatlarına rağmen düşüş gösterdi. Geçtiğimiz yıl boyunca ortalama hurda ihracat fiyatı 205$/mt'dan 246$/mt'a yükseldi. Uzmanların tahminine göre Ukrayna limanlarındaki reel hurda fiyatı 2006 yılının ilk yarısında 182$/mt'dan 258$/mt'a yükseldi ve Ağustos 2006'da 233$/mt'a geriledi. Bu arada Aralık 2006'da hurda fiyatı 255$/mt'a yükseldi. 2007 yılının ilk çeyreğinde Ukrayna, yıllık %17.7 artışla 142.400 mt hurda ihraç etti. Ayrıca Mart ayında ihracat hacmi (62.800 mt), yüksek yerel tüketim (talep), ılık hava vs nedeniyle uzun zamandır görülen en yüksek seviyedir. 2007 yılının ilk üç ayında Türkiye'ye yapılan hurda ihracatı Ukrayna'nın toplam ihracatında %54.6, Mısır ve Moldova ise sırasıyla %32.4 ve %6.5 paya sahip oldular. Moldova'ya yapılan hurda ihracatının, hurdanın, Moldova ve Ukrayna arasındaki serbest ticaret rejiminden çıkarılmasından dolayı geçtiğimiz yıl ve 2007 yılının ilk çeyreğinde önemli ölçüde düştüğünü belirtmek gerekir. 2007 yılının ilk çeyreğinde ortalama hurda fiyatı, 2006 yılının ilk çeyreğindeki 198$/mt'dan 253$/mt'a yükseldi. Ukrayna'nın 2005-2006 ve 2007 yılının ilk çeyreğindeki hurda ihracatının coğrafi dağılımı Sonuç ve tahminler 1. Yeni çelik ergitme kapasiteleri ve mevcut tesislerin modernizasyonuna ilişkin planlar sayesinde 2012 yılına kadar ham çelik üretimindeki toplam artış, 8 milyon mt'u bulacak. Buna bağlı olarak yerel hurda tedarikleriyle ilgili sorun büyüyecek. Sorunu büyüten başka bir faktör de hurda toplama faaliyetleri ve işleme seviyelerindeki sürekli düşüştür. Bazı uzmanlar tarafından yapılan tahminlere göre 2012 yılına kadar Ukraynalı çelik üreticileri 3.5 milyon mt'luk hurda kıtlığı ile karşılaşacaklar. 2. Hurda tüketimdeki artış, dünyada artan ham çelik kapasitelerinden dolayı uluslararası bir karaktere sahiptir. Örneğin, 2007 yılının ilk çeyreğinde Avrupa'da ham çelik üretimi %4 artarken, hurda tüketimi %5 arttı. Ayrıca Hindistan ve Çin'in de hurda tüketimi hızla büyümektedir. Bazı verilere göre 2007 yılında Çin'deki hurda tüketimi, 2006 yılına göre %20 artışla 80 milyon mt seviyesini aşabilir. Rusya da hurda tüketimi açısından olumlu sinyaller veriyor. 2007 yılının ilk çeyreğinde toplam hurda toplama faaliyeti içinde yerel tüketimin payı %72'ye yükselirken ihracatın payı %28'e düştü. Bazı tahminlere göre 2010 yılına kadar Rusya, net hurda ithalatçısı olabilir. 3. Yakın gelecekte Ukrayna yerel hurda pazarının gelişimi; hurda işlemeye yönelik birincil maliyetlerdeki artış, büyüyen talep, hurda fiyatlarında ve kıtlığında artış gibi küresel eğilimleri takip edecek. Ukrayna yerel hurda pazarının, ülkeden yapılan çelik ihracatındaki (öncelikli olarak yarı ürünler) artış nedeniyle hurda toplama faaliyetlerinde azalma görülmesi özelliği de yukarıdaki özelliklere eklenmelidir. Sonuç olarak Ukrayna hurda pazarının gelişimine ilişkin olumlu senaryo, sanayideki kanunsal yapıda ve yerel pazarda hurda tüketicileri ile hurda işleyicileri arasındaki ilişkide değişiklik olmadığı sürece imkansız gibi görünmektedir.